۱۴۰۲-۰۲-۲۰ 
۷ دقیقه 
۰ 
وب‌سرور، قلب تپنده هر وب‌سایت است؛ همان بخشی که بی‌وقفه درخواست‌های کاربران را دریافت، پردازش و پاسخ می‌دهد تا هر صفحه، تصویر یا فایل در لحظه روی مرورگر شما ظاهر شود.
در این مقاله به زبان ساده توضیح داده‌ایم که وب‌سرور دقیقاً چیست، چطور کار می‌کند و چه انواعی دارد. اگر می‌خواهید بدانید پشت بارگذاری هر وب‌سایت چه اتفاقی می‌افتد و چرا انتخاب نوع وب‌سرور اهمیت زیادی دارد، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
وب سرور (Web Server) چیست؟
وب‌سرور نرم‌افزاری است که روی یک سرور یا کامپیوتر نصب می‌شود تا صفحات وب را برای کاربر به نمایش بگذارد.
کمی دقیق‌تر بگوییم، این نرم‌افزار وظیفه دارد ارتباط میان کلاینت (مرورگر) و سرور را برقرار کند؛ یعنی درخواست‌ها (Request) را از مرورگر دریافت و پاسخ‌ها (Response) را ارسال کند.
به‌طور کلی، وب‌سرور برای پشتیبانی از وب‌سایت‌ها، اپلیکیشن‌های تحت‌وب و سرویس‌هایی مانند فایل‌های FTP به‌کار گرفته می‌شود. از جمله وب‌سرورهای محبوب می‌توان به Apache، Nginx، Microsoft IIS و Lighttpd اشاره کرد.
| ⭐ محتوای مرتبط: سرور اختصاصی چیست و چه مزایا و معایبی دارد؟ |
وب سرور چگونه کار می‌کند؟
زمانی که کاربر تصمیم می‌گیرد محتوای یک وب‌سایت را بارگذاری کند، مرورگر او درخواستی را از طریق اینترنت به سرور ارسال می‌کند. این درخواست «HTTP Request» نام دارد.
مرورگر ابتدا آدرس وب‌سایت را که به‌صورت URL وارد شده است، به آدرس IP ترجمه می‌کند و از طریق DNS یا حافظهٔ پنهان (Cache) آن را جست‌وجو می‌کند. در این فرآیند، وب‌سرور فایل‌های مورد نیاز سایت را از سرور اصلی دریافت کرده و در اختیار مرورگر (کلاینت) قرار می‌دهد؛ یعنی درخواست HTTP را پردازش می‌کند و در پاسخ، داده‌های مناسب را بازمی‌گرداند.
زمانی که وب‌سرور درخواست را بپذیرد، در میان فایل‌های خود جست‌وجو می‌کند تا اطلاعات مرتبط را پیدا کند. سپس آن فایل‌ها را برای مرورگری که درخواست را فرستاده ارسال می‌کند و در نتیجه، صفحهٔ وب روی دستگاه کاربر نمایش داده می‌شود.
برای درک ساده‌تر، تصور کنید وب‌سرور مثل پیک یک پیتزافروشی است. سفارش شما (درخواست HTTP) را از مقصد دریافت می‌کند، به مبدأ (سرور اصلی) می‌برد، پیتزا را تحویل می‌گیرد و دوباره به مقصد بازمی‌گرداند. اگر در این مسیر مشکلی پیش بیاید، آن را به مبدأ اطلاع می‌دهد.
مثلاً اگر وب‌سرور نتواند پاسخ را در زمان مناسب از سرور یا پروکسی دریافت کند، خطای ۵۰۴ Gateway Timeout نمایش داده می‌شود. یا در صورت بروز مشکل در مجوزها خطای ۴۰۳ Forbidden، و در صورت پیدا نشدن یا پردازش نشدن فایل، خطای ۴۰۴ Not Found ظاهر می‌شود.
| ⭐ محتوای مرتبط: ۷ راهکار برای افزایش امنیت وب سرور (راهنمایی برای تازه‌کارها!) |
۳ دلیل برای استفاده از وب سرور
در بخش قبلی مختصر به کارکرد وب‌سرورها اشاره کردیم. اما اجازه بدهید کمی در این موضوع عمیق‌تر شویم. وب‌سرورها در مجموع سه کاربرد اصلی دارند:
۱. میزبانی چندین وب‌سایت یا وب‌اپلیکیشن
گفتیم که وب‌سرورها، نرم‌افزارهایی هستند که روی سرور نصب می‌شوند. اما گاهی به سخت‌افزاری که وب‌سرور روی آن نصب می‌شود هم وب‌سرور گفته می‌شود. با این حساب وب‌سرورها میزبان وب‌سایت و وب‌اپلیکیشن‌ها هستند تا در فضای اینترنت قابل دسترس باشند. به همین دلیل هم هست که ویژگی‌ها و عملکردهای وب‌سرور بر ایجاد و حفظ یک محیط میزبانی متمرکز می‌شود.
بنابراین اگر می‌خواهید یک سایت ایجاد و منتشر کنید، لازم است به یک وب‌سرور دسترسی داشته باشید. ساده‌ترین راه انجام این کار هم انتخاب شرکت هاستینگ مناسب است. مثلاً ما در لیموهاست بسته به‌نوع سرویس، از وب‌سرورهای آپاچی و لایت اسپید استفاده می‌کنیم.
۲. پردازش درخواست‌های پروتکل انتقال فایل (FTP)
اگر بخواهیم دیگران سایت و فایل‌های ما را ببینند باید فایل‌ها در وب‌سرور کپی شوند. وب‌سرور به‌نوعی تنظیم شده است که امکان دسترسی و انتقال ساده را فراهم کند. برای فراهم کردن امکان دسترسی و انتقال بایستی از پروتکل انتقال فایل که FTP نام دارد، استفاده کنیم.
FTP همان بسته‌بندی است که سرعت کار را بالا می‌برد و وب‌سرور با این پروتکل کار می‌کند. بیاید به سراغ مثال‌هایی از دنیای واقعی برویم.
زمانی که شما یک فایل ویدئویی را در یوتیوب آپلود می‌کنید، به‌جای این که یک سری بیت عریض و طویل را در زمانی طولانی به سرور یوتیوب تحویل بدهید، یک FTP جمع و جور برایتان تشکیل می‌شود. این FTP خیلی ساده و سریع ویدئو نیم‌ساعته شما را روی پلتفرم یوتیوب به نمایش می‌گذارد.
۳. ارسال و دریافت ایمیل‌ها
اگر با خواندن این تیتر ذهن شما به سمت میل‌سرورها می‌رود، باید بگوییم که میل‌سرور معقوله‌ای جداگانه است. اما از آن‌جایی که وب‌سرور در احراز هویت کاربران و درخواست مجوزهای دسترسی نیز دخیل است باید بگوییم که ارسال و دریافت ایمیل‌ها نیز با دخالت مستقیم وب‌سرور انجام می‌شود.
علاوه‌بر این وب‌سرور نقش بزرگی در اجرای یکپارچه عملکردهای سرورهای مختلف دارد. یعنی پشتیبان‌گیری، ذخیره کش، نظارت بر امنیت و نگهداری عمومی نیز با وب‌سرور انجام می‌شود.
| ⭐ محتوای مرتبط: سرور مجازی (VPS) چیست و چه کاربردی دارد؟ |
آشنایی با معیارهای انتخاب وب‌سرور مناسب
حالا می‌دانیم که وب سرور چیست و چه کاری انجام می‌دهد. اما برای آن‌که بتوانیم تفاوت و مزایای وب‌سرورها را نسبت به یکدیگر تشخیص بدهیم لازم است با برخی ویژگی‌های کلیدی یک وب‌سرور استاندارد آشنا شویم:
۱. ثبت فایل
فایل‌های گزارش رویدادها یا فعالیت‌هایی را که سرورهای وب انجام می‌دهند، مانند درخواست‌ها، امنیت و گزارش‌های خطا، مستند می‌کنند. هر بار که یک وب سرور درخواست جدیدی دریافت می‌کند، یک خط متن به گزارش اضافه می‌شود.
۲. احراز هویت
قبل از این که سرورها اجازه دسترسی جزئی یا کلی به منابع وب‌سایت را بدهند، لازم است که درخواست‌کننده را احراز هویت کنند. ویژگی احراز هویت معمولاً با درخواست‌های مجوز مثل نام‌کاربری و رمز عبور تعیین می‌شود.
۳. محدود کردن پهنای باند
منظور از پهنای باند یک وب سرور مقدار داده‌ای است که وب‌سرور می‌تواند در یک واحد زمانی مشخص، انتقال دهد یا پردازش کند. ویژگی محدود کردن پهنای باند در وب‌سرور، درواقع استراتژی است که سرعت پاسخ‌ها را کنترل می‌کند. هدف این است که مطمئن باشیم شبکه بیش از حد اشباع نمی‌شود و می‌تواند فایل‌ها را به آرامی تحویل دهد.
۴. فضای ذخیره‌سازی
فضای ذخیره‌سازی ساده‌ترین ویژگی وب‌سرور است. همانطور که احتمالاً خودتان هم می‌دانید، فضای ذخیره‌سازی شامل میزان فضای دیسک موجود برای ذخیره فایل‌ها است. این فضا تعیین می‌کند که آیا یک وب‌سرور می‌توانید میزبان سایت یا اپلیکیشن به‌خصوصی باشد یا خیر.
۵. زبان برنامه نویسی
وب‌سرورها هم زبان برنامه‌نویسی دارند. یعنی کدها با انواع مختلفی برای توسعه‌ٔ برنامه‌های اجرا شده در سرور به کار می‌روند. این کدها معمولاً به عنوان «برنامه‌نویسی سمت سرور» شناخته می‌شوند. مثلاً گفته می‌شود که زبان این وب‌سرور PHP یا پایتون است، یعنی برای توسعه آن از این زبان‌ها استفاده می‌شود.
۶. آپتایم
منظور از آپتایم، مدت زمانی است که سرور به‌عنوان یک دستگاه روشن است و کار می‌کند. یعنی یک عدد درصدی به‌نام آپتایم به ما نشان می‌دهد که وب‌سرور چه میزان از یک سال، می‌تواند درخواست‌ها را پردازش کند و فایل‌ها را تحویل دهد. آپتایم وب‌سرور بر زمان کارکرد یک سایت هم تأثیرگذار است و به همین جهت در محاسبه آپتایم سایت هم درنظر گرفته می‌شود.
استاندارد بین المللی، آپتایم ۹۹.۹٪ را به‌عنوان ضمانت کامل درنظر می‌گیرد. اما جالب است بدانید این مقدار در لیموهاست تاکنون و تا اطلاع ثانوی، به‌طرز کم‌نظیری روی ۱۰۰٪ نگه داشته شده است.
| ⭐ محتوای مرتبط: سرور چیست به زبان ساده! |
آشنایی با انواع وب سرور و ویژگی‌های هر کدام
برخی از محبوب‌ترین نمونه های وب سرورها عبارتند از:
وب‌سرور آپاچی
وب سرور آپاچی یک وب سرور رایگان و منبع باز که برای بسیاری از سیستم عامل‌ها از جمله ویندوز، لینوکس و Mac OSX استفاده می‌شود. Apache قدیمی‌ترین نرم‌افزار وب سرور و یکی از نرم افزارهای مورد استفاده برای صاحبان وب سایت‌ها، توسعه‌دهندگان و ارائه‌دهندگان هاست است. با وجود این که وب‌سرورهای جدیدتری وارد بازار شده‌اند اما هنوز ۳۱٪ سهام بازار در اختیار آپاچی است.
وب سرور NGINX
یک نرم‌افزار وب سرور منبع باز شناخته شده است که در ابتدا فقط برای سرویس‌دهی وب HTTP کار می‌کرد. اکنون به عنوان یک پروکسی معکوس، متعادل‌کننده بار HTTP و پروکسی ایمیل نیز استفاده می‌شود. وب سرور NGINX به دلیل سرعت و توانایی خود در مدیریت چندین اتصال شناخته شده است، به همین دلیل است که بسیاری از وب‌سایت‌های پربازدید از خدمات آن استفاده می‌کنند.
| ⭐ محتوای مرتبط: مقایسه NGINX و NGINX Plus؛ کدام وب‌سرور بهتر است؟ |
وب سرور IIS
وب سرور IIS محصول شرکت مایکروسافت است و به‌صورت پیش‌فرض روی سیستم‌عامل‌های ویندوز نصب یا قابل‌نصب است. یکی از مزیت‌های اصلی IIS، یکپارچگی کامل آن با محیط ویندوز و ابزارهایی مثل .NET Framework است؛ به همین دلیل، توسعه‌دهندگان برنامه‌های تحت ASP یا .NET معمولاً از IIS برای اجرای پروژه‌های خود استفاده می‌کنند.
رابط کاربری گرافیکی ساده، امنیت بالا و امکان مدیریت متمرکز از دیگر ویژگی‌های محبوب این وب‌سرور است.
وب سرور LiteSpeed
LiteSpeed یکی از وب‌سرورهای محبوب و قدرتمند است که به‌دلیل سرعت و عملکرد بالایش شناخته می‌شود. این وب‌سرور توسط شرکت LiteSpeed Technologies ساخته شده و معمولاً جایگزین سریع‌تری برای Apache به‌حساب می‌آید؛ چون می‌تواند بدون نیاز به تغییر در تنظیمات یا فایل‌های موجود، همان کارها را با سرعت خیلی بیشتر انجام دهد.
وب سرور لایت اسپید به‌طور ویژه برای سایت‌های پرترافیک و فروشگاه‌های آنلاین مناسب است؛ چون با مصرف منابع کمتر (مثل CPU و RAM) حجم بالایی از درخواست‌ها را مدیریت می‌کند. از دیگر مزایای آن می‌توان به امنیت بالا، پشتیبانی از HTTP/3، سازگاری با کنترل‌پنل‌هایی مثل cPanel و DirectAdmin و مدیریت آسان اشاره کرد.
درست به دلیل همین قدرت و سرعت بهینه است که ما در بسیاری از سرویس‌های میزبانی لیموهاست از این وب‌سرور استفاده می‌کنیم.
آن‌چه نباید دربارهٔ وب‌سرورها فراموش کنید!
در این مقاله خواندید که وب سرور چیست و چه کاربردی دارد. در نهایت هم با برخی از نمونه‌های آن آشنا شدید. اما اجازه بدهید یک یادآوری کوچک از اشتباهات رایجی که دربارهٔ وب‌سرورها ایجاد می‌شود داشته باشیم.
اول این که با وجود تمام شباهت‌هایی که بعد از خواندن ویژگی‌های وب‌سرور به ذهنتان می‌رسد، باید بگوییم که سیستم‌های مدیریت پایگاه داده، سیستم‌های مدیریت محتوا و فریم‌های توسعه هیچ‌کدام وب سرور نیستند. حتی Node.js هم زبان برنامه‌نویسی است که به شما اجازه می‌دهد که وب‌سرورها را ایجاد و آماده‌سازی کنید.
در نهایت اگر هنوز سوالی دربارهٔ وب‌سرورها در ذهن شما می‌چرخد، می‌توانید از بخش نظرات زیر همین پست از ما بپرسید و پاسخ بگیرید.
منابع: hostinger
دیدگاه ها
اولین نفری باشید که دیدگاه خود را ثبت می کنید