FQDN چیست و چه زمانی باید از آن استفاده کنیم؟

ساده و سرراست بگوییم: منظور از FQDN، آدرس سرورها و کامپیوترها در اینترنت است. هرآنچه به World Wide Web (همان اینترنت) متصل می‌شود، باید آدرسی داشته باشد تا کاربران و کامپیوترهای دیگر بتوانند آن را پیدا کنند. FQDN همان آدرسی است که وجودش ضرورت دارد.

اگر می‌خواهید اطلاعات کامل‌تری داشته باشید و دنبال جزئیات بیشتر هستید، در ادامۀ مقاله همراه ما بمانید که می‌خواهیم زیروبم این مفهوم را کندوکاو کنیم.

اول از همه هم تعریف مفصل‌تری از FQDN ارائه خواهیم کرد.

جست‌و‌جو و ثبت دامنه

از بین بیش از ۸۰۰ پسوند مختلف، دامنه دلخواهتان را جست‌و‌جو و ثبت کنید.

شروع قیمت از
۴۹ هزار تومان

خرید دامنه

FQDN چیست؟

احتمالاً اولین پرسش در ذهنتان این است که fqdn مخفف چیست؟ عبارت کامل Fully Qualified Domain Name است که در اکثر اوقات و منابع، به‌جای این نام طولانی از مخفف آن، یعنی همان FQDN استفاده می‌شود.

با URL آشنایی دارید؟ همان آدرس هر صفحۀ اینترنتی؛ مثلاً آنچه در خط بعدی می‌بینید، URL این صفحه است:

https://www.limoo.host/blog/what-is-fqdn

به‌هرحال، FQDN هم بخشی از URL محسوب می‌شود. به‌طور مشخص، این مفهوم به نام کامل یک موجودیت روی اینترنت اشاره می‌کند! یا بهتر است این‌طور بگوییم که:

FQDN، موقعیت دقیق یک کامپیوتر (کامپیوترهای خانگی، تلفن‌های همراه هوشمند، کنسول‌های بازی و کلاً هرچیزی که به اینترنت متصل می‌شود) یا یک سرور در بستر اینترنت را مشخص می‌کند و شامل نام هاست (Hostname) و نام دامنه (Domain Name) می‌شود.

برای پیدا کردن FQDN دستگاه‌ها در دو سیستم‌عامل مک و لینوکس، می‌توانید از ترمینال کمک بگیرید. منتهی در ویندوز، علاوه‌بر ترمینال، می‌توانید در بخش تنظیمات پیشرفته (Advanced Settings) دنبال مقصود خود بگردید.

جلوتر بررسی می‌کنیم که راه‌وروش پیدا کردن FQDN چیست. ولی فعلاً اجازه دهید به یک نکتۀ مهم در رابطه با این مفهوم اشاره کنیم:

FQDN هر دستگاه انحصاری است و امکان ندارد FQDN دو دستگاه یکسان باشد؛ یک چیزی مثل اثر انگشت‌ انسان‌ها، یا آدرس موقعیت‌های مکانی. دوقلوها هم اثر انگشت‌های متفاوت دارند و آدرس دو همسایه در یک آپارتمان هم در نهایت یکی نیست! چون شمارۀ واحد آن‌ها فرق می‌کند.

اگر موافق باشید، قبل از اینکه خیلی به عمق ماجرا برویم و وارد جزئیات شویم، تکلیف برخی سؤالات پرتکرار دربارۀ FQDN را روشن کنیم.

آیا FQDN به خودی خود می‌تواند یک آدرس IP باشد؟

شما که احتمالاً می‌دانید IP چیست! اگر نمی‌دانید، ایرادی ندارد؛ مقاله‌ای که قبلاً با همین موضوع روی وبلاگ منتشر کرده‌ایم را بخوانید.

و اما پاسخ سؤالمان: بله! همان‌طور که بالاتر گفتیم، FQDN هم از hostname برخوردار است و هم از تمام بخش‌های نام دامنه، حتی TLD؛ پس FQDN می‌تواند به خودی خود در نقش یک آدرس IP ظاهر شود.

بیایید با چند مثال، چیستی این مفهوم را برایتان شفاف‌تر کنیم.

چند نمونه و مثال از FQDN

یک Fully Qualified Domain Name یا همان FQDN که در زبان انگلیسی به آن Absolute Domain Name (نام کامل دامنه) هم می‌گویند، شامل تمام بخش‌های یک Domain Name می‌شود. بخش‌هایی که هرکدام با یک نقطه (Dot) از هم جدا می‌شوند. تصویر زیر را ببینید:

وقتی این بخش‌ها که در تصویر بالا می‌بینید در کنار هم قرار می‌گیرند، FQDN را تشکیل می‌دهند؛ پس در واقع، FQDN مثل آدرسی است که نشان می‌دهد چطور می‌توان موقعیت یک کامپیوتر یا سرور (کلاً انواع موجودیت‌های آنلاین) را در شبکۀ وسیع اینترنت پیدا کرد.

اگر فکر می‌کنید گیج شده‌اید و نمی‌توانید بفهمید چه می‌گوییم، پیشنهاد می‌کنیم مقالۀ “دامین یا دامنه چیست؟ آشنایی با انواع و نحوه ثبت دامنه سایت” را بخوانید.

شاید بد نباشد بخش‌های مختلفی که در تصویر بالا وجود دارند را جداگانه بررسی کنیم. این‌طوری بهتر می‌توانید کلیت موضوع را درک کنید:

• Hostname (نام هاست): منظور نام اختصاصی کامپیوتر یا سروری است که روی شبکه وجود دارد. مثلاً در آدرس google.com، بخش اول، یعنی www، نام هاست به حساب می‌آید.
• Subdomain (زیر دامنه): این بخش در سمت چپ دامنه قرار می‌گیرد و معمولاً نشان‌دهندۀ بخشی از یک دامنۀ بزرگ‌تر است. مثلا blog در آدرس blog.example.com، به بخشی از example.com اشاره دارد و خود کلمۀ blog هم زیر دامنه یا همان subdomain محسوب می‌شود. در ضمن، باید این نکته را هم بدانید که لزوماً همۀ نام‌های دامنه قرار نیست زیر دامنه داشته باشند.
• Domain Name (نام دامنه): کل دامنه، شامل second-level domain و top-level domain (TLD)، نام دامنه را تشکیل می‌دهد. باز هم گوگل را مثال بزنیم؛ google به‌عنوان second-level domain شناخته می‌شود و (top-level domain (TLD این URL، بخش انتهایی آن، یعنی com. است.

با این اوصاف، URL همۀ سایت‌های اینترنتی نوعی FQDN محسوب می‌شوند. مثل موارد زیر:

• limoo.host
• yahoo.com
• varzesh3.com
• rond.ir

علاوه‌بر این‌ها، مطابق اطلاعاتی که بالاتر تقدیمتان کردیم، FQDN برای آدرس‌دهی سرورها هم کاربرد دارد؛ برای نمونه، FQDN سرور ایمیل یاهو، به شکل زیر است:

mail.yahoo.com

زیر دامنه‌ها یا Subdomainها را هم فراموش نکنید. مواردی مثل:

• blog.example.com
• magazine.example.net
• shop.example.ir
• support.example.org

نکتۀ خیلی مهم: در آخر همۀ FQDNها باید یک نقطه قرار بگیرد تا انتهای آن مشخص شود؛ البته مرورگرهای امروزی، همگی فرض می‌گیرند که شما آن نقطه را به انتهای URLها اضافه می‌کنید و دیگر نیازی نیست که واقعاً چنین کاری را انجام دهید!

فرق FQDN با نام دامنه و URL چیست؟

هر ۳ مفهوم به آدرس‌دهی در اینترنت مربوط می‌شوند؛ ولی وقتی روی آن‌ها دقیق می‌شویم، می‌بینیم که تفاوت‌هایی با هم دارند.

نام دامنه مثل برچسبی عمل می‌کند که نام یک وب‌سایت یا ارگان در اینترنت روی آن قرار گرفته است. در واقع، با چیزی مثل نام برند طرف هستیم که باعث می‌شود کاربران سایتی را بشناسند و راحت‌تر آن را پیدا کنند.

Domain Name بخشی از FQDN محسوب می‌شود. این مفهوم علاوه‌بر نام دامنه، شامل زیر دامنه‌های مربوط به آن هم می‌شود. زیر دامنه‌هایی که بخش‌هایی جداگانه از آن دامنه را مشخص می‌کنند.

و اما URL! این عبارت که از مخفف کردن Uniform Resource Library به دست می‌آید، همان آدرس کاملی است که در مرورگر خود وارد می‌کنید تا به یک صفحۀ اینترنتی یا منبعی به‌خصوص، دسترسی پیدا کنید.

URL از پروتکل ارتباطی http یا https، به‌همراه FQDN و احتمالاً مسیری که موقعیت دقیق یک صفحه یا فایل را درون سایت مشخص می‌کند، تشکیل شده است؛ پس با این اوصاف، همان‌طور که بالاتر هم گفتیم، FQDN بخشی از URL محسوب می‌شود.

باز هم بیایید URL همین صفحه، یعنی https://www.limoo.host/blog/what-is-fqdn را برای مثال بررسی کنیم. خیلی خلاصه بگوییم، این URL به یک صفحۀ وبلاگ که با هدف پاسخ به پرسش FQDN چیست نوشته شده است، هدایت می‌شود.

بنابراین، اگر در نهایت اینترنت را یک شهر در نظر بگیریم، نام دامنه مثل نام شرکتی است که در آن شهر واقع شده. مثلاً لیموهاست. FQDN مثل آدرس پستی ساختمان اصلی شرکت عمل می‌کند و URL، آدرس‌ کامل‌تری است که می‌تواند شامل دپارتمان یا دفتری مشخص درون آن ساختمان شود. مثلاً دفتر مدیریت در بالاترین طبقۀ ساختمان.

حالا که کاملاً فهمیدید FQDN چیست، بیایید جلوتر برویم و با مفهوم مشابه دیگری آشنا شویم.

منظور از PQDN چیست؟

همچنان، FQDN موضوع اصلی این مقاله است و نمی‌خواهیم از آن دور شویم؛ ولی لازم می‌بینیم به مفهومی مشابه، با عنوان PQDN هم بپردازیم. این عبارت مخفف Partially Qualified Domain Name است. به‌عبارتی، می‌توان گفت PQDN ورژن ناقص FQDN است! ورژنی که فقط بخشی از آدرس دستگاه‌ها و منابع در اینترنت را نشان می‌دهد.

PQDN معمولاً hostname را همراه با بخشی از نام دامنه ارائه می‌کند و به‌ همین خاطر ناقص به حساب می‌آید. به‌طور کلی، طراحان سایت، DNS را طوری تنظیم می‌کنند که کاربر را هم در صورت نوشتن FQDN و هم در صورت وارد کردن PQDN، به صفحۀ اصلی سایت هدایت کنند.

برای نمونه، اگر به‌جای www.limoo.host در نوار مروگر خود بنویسید limoo.host، باز هم به صفحۀ اصلی سایت ما، یعنی https://limoo.host هدایت خواهید شد. در اینجا limoo.host یک PQDN محسوب می‌شود. کاربران اینترنتی معمولاً PQDNها را به FQDNها ترجیح می‌دهند، چون کوتاه‌تر هستند و راحت‌تر می‌توان آن‌ها را به یاد آورد.

PQDN در شبکه‌های داخلی هم کاربرد دارد. شبکه‌هایی که همۀ دستگاه‌ها و منابع آن‌ها از یک دامنۀ واحد استفاده می‌کنند.

مثلاً در شبکۀ داخلی یک شرکت، برای اشاره به یک چاپگر می‌توان از عبارت Printer استفاده کرد که یک PQDN محسوب می‌شود؛ چون حاوی تمام بخش‌های نام دامنه نیست؛ اما خب همۀ دستگاه‌ها می‌توانند به‌سادگی آدرس را پیدا کنند و به هیچ مشکلی هم برنخورند؛ چون همان‌طور که گفتیم، همۀ آن‌ها روی نام دامنه‌ای یکسان واقع شده‌اند.

یا مثلاً اگر قرار باشد ایمیلی درون‌شبکه‌ای ارسال شود، لازم نیست آدرس کامل یا FQDN گیرنده به‌صورت دقیق وارد شود؛ صرف نوشتن نام گیرنده به‌عنوان PQDN کفایت می‌کند و ایمیل هم بدون مشکل به مقصد خواهد رسید.

برگردیم به موضوع اصلی و ببینیم در چه مواقعی باید سراغ FQDN رفت.

چه زمانی باید از FQDN استفاده کنیم؟

از آنجایی که حفظ کردن FQDN خیلی آسان‌تر از به خاطر سپردن آدرس‌های آیپی است، می‌توانیم ردپای آن‌ها را در تمام تعاملات اینترنتی ببینیم!

در ادامۀ این بخش، سناریوهایی را می‌خوانید که FQDN در آن‌ها کاربرد خواهد داشت:

تهیۀ گواهی SSL

گواهی SSL یک سازوکار امنیتی است که پروتکل HTTPS را جایگزین پروتکل غیرایمن HTTP می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر راجع‌به آن، مقالۀ “گواهینامه SSL چیست و چه کاربردی دارد؟” را بخوانید. این نوع گواهی‌ها برای FQDN‌ها صادر می‌شوند و بدون آن‌ها، نمی‌توانند عملکرد درستی از خود نشان دهند.

اتصال به یک هاست از راه دور (اتصال ریموت)

با استفاده از انواع FQDN، می‌توانید هاست ریموت یا یک ماشین مجازی بسازید. به این ترتیب، DNS مجبور می‌شود به جدول خود نگاه و موقعیت سرور را مشخص کند. اگر برای وصل شدن به سرور فقط از hostname استفاده کنید، اپلیکیشن شما احتمالاً نمی‌تواند hostname را شناسایی کند و درخواستی که دارید را به‌درستی پاسخ نخواهد داد.

دسترسی به یک سرویس خاص دامنه یا پروتکل

اقداماتی مثل انتقال اطلاعات در شبکه، دربرگیرندۀ DNS می‌شوند. DNS هم به FQDN اشاره می‌کند تا کار به‌درستی انجام گیرد. یک مثال از این وضعیت زمانی است که قصد اتصال به پروتکل File Transfer یا FTP را دارید. یا وقتی می‌خواهید به سرور ایمیل وصل شوید.

مهاجرت به یک سرور جدید

زمانی که بخواهید سرویس خود را به سروری با آدرس آیپی جدید منتقل کنید، می‌توانید با استفاده از FQDN به‌جای آدرس IP، خیلی سریع‌تر رکوردهای DNS را تغییر دهید و احتمال بروز مشکلات مختلف ناشی از چنین تغییری را به حداقل برسانید.

حالا هم می‌دانید منظور از fqdn شبکه چیست، هم با PQDN آشنا شدید هم اطلاعات لازم دربارۀ مواقعی که استفاده از FQDN ضروری است را به دست آورید. وقت آن رسیده که ببینیم راهکار پیدا کردن FQDN چیست.

چطور FQDN را پیدا کنیم؟

اجازه دهید در ۳ قسمت جداگانه، روش‌های مربوط به هرکدام از سیستم‌عامل‌های ویندوز، لینوکس و مک را بررسی کنیم.

ویندوز

اگر شما هم مثل بیشتر مردم دنیا از ویندوز روی کامپیوترهای شخصی خود استفاده می‌کنید، یا اگر سرور ویندوزی دارید (اینجا در اقلیت خواهید بود!)، کافی است طبق مراحل زیر پیش بروید تا FQDN دستگاه خود را بیابید.

• به منوی Start در نوار پایین صفحه بروید و در آنجا عبارت device name را جست‌وجو کنید. اولین گزینه‌ای که خواهید دید، View Your PC Name است؛ روی همان کلیک کنید.
• پنجره‌ای جدید باز خواهد شد. پنجره را به پایین اسکرول کنید و زیر بخش Related settings، روی Advanced system settings کلیک کنید.

• در پنجرۀ جدید، در بین‌ تب‌هایی که دیده می‌شوند، روی Computer Name بروید. در اینجا، Full Computer Name را می‌بینید که همان FQDN دستگاه شما است.

البته راه دیگری هم وجود دارد که نسبتاً ساده‌تر است. حتی برای آن‌هایی که شناخت زیادی از دنیای کدها ندارند! فقط باید یک خط فرمان ساده در ترمینال ویندوز وارد کنید تا تمام اطلاعات پایه‌ای مثل FQDN دستگاه را به دست آورید.

در منوی Start، عبارت Windows Terminal را بنویسید و روی آن کلیک کنید. اینجا کد ipconfig /all را وارد کنید تا تمام جزئیات مرتبط با کانفیگ آیپی دستگاه نمایان شوند.

لینوکس

اگر دستگاهتان با سیستم‌عامل متن‌باز لینوکس کار می‌کند، برای پیدا کردن FQDN دستور زیر را در ترمینال بنویسید:

Hostname –fqdn

برای دسترسی به ترمینال، ۳ کلید CTRL + ALT + T را با هم فشار دهید تا امکان جست‌وجوی آن با نوشتن عبارت terminal فراهم شود. بعد آیکون اپلیکیشن Terminal را می‌بینید که خب طبیعتاً باید روی آن کلیک کنید تا امکان نوشتن دستور برایتان فراهم شود.

مک

آن‌هایی که از محصولات اپل و به‌طور مشخص کامپیوترهای این برند پرآوازه استفاده می‌کنند، در اولین قدم برای یافتن FDQN دستگاه خود، باید روی System Preferences در Dock کلیک کنند. البته که امکان دسترسی به این بخش، از طریق Apple Menu در سمت چپ صفحه هم وجود دارد.

به‌هرحال، بعد از رفتن به System Preferences، باید سراغ گزینۀ Sharing بروید. پنجره‌ای باز خواهد شد که در همان ابتدای آن، بخشی با عنوان Computer Name دیده می‌شود. کلماتی که رو‌به‌روی این بخش قطار شده‌اند، FQDN دستگاه هستند.

برویم که یک سؤال رایج دیگر دربارۀ FQDN را پاسخ دهیم و کم‌کم به جمع‌بندی مقاله برسیم.

تفاوت FQDN و DNS چیست؟

اینجا فرض می‌گیریم که شما کاملاً با DNS آشنایی دارید و دیگر توضیحی راجع‌به چیستی آن نمی‌دهیم. اگر این‌طور نیست، مقالۀ “DNS چیست و چه کاربردی دارد؟” خیلی خوب، تمام چیزهای مرتبط با آن را آموزش می‌دهد.

در حالی که هم DNS و هم FQDN در نهایت باعث راحت‌تر شدن گشت‌وگذار کاربران در اینترنت می‌شوند، لازم است بدانید هرکدام اهداف مختلفی را دنبال می‌کنند!

به‌طور کلی، کامپیوترها و سرورها با کمک FQDNهایی که دارند، می‌توانند به اینترنت متصل شوند، هویت منحصربه‌فرد خود را داشته باشند و جایی در این شبکۀ جهانی برای خود دست‌وپا کنند. به احتمال خیلی زیاد، تا اینجای مقاله، به‌خوبی فهمیده باشید که وظیفۀ fqdn در شبکه چیست.

در آن‌طرف ترازوی مقایسه، DNS را داریم که واقعاً هم وجودش برای اینترنت ضروری محسوب می‌شود! DNS موظف است تا نام‌های دامنه، یعنی اسامی انتخابی انسان‌ها برای موجودیت‌های اینترنتی را به آدرس IP تبدیل کند و برعکس!

با بر عهده داشتن این مسئولیت مهم، DNS کمک می‌کند کامپیوترها و انسان‌ها زبان یکدیگر را بهتر بفهمند و تعامل بین آن‌ها را به‌شکلی سازنده پیش می‌برد.

پس یک بار دیگر با بیان خیلی ساده‌تر بگوییم:

با استفاده از FQDN، مشخص می‌کنید که در دنیای اینترنت، می‌خواهید به کجا بروید! در حالی که DNS، با ترجمۀ آدرس وارد‌شده توسط شما (همان FQDN) به فرمتی که کامپیوترها آن را متوجه شوند، ملزومات جابه‌جایی را فراهم و شما را به مقصدی که دارید رهسپار می‌کند.

دیگر حرفی باقی نمانده است، برویم که به جمع‌بندی مقاله برسیم.

FQDN: یکی از مهم‌ترین ابزارهای مسیریابی در شبکۀ اینترنت

در این مقاله، به سؤال FQDN چیست پاسخ دادیم و سعی کردیم از تمام جوانب آن را بررسی کنیم تا هیچ شک‌وشبهه‌ای باقی نماند.

به‌طور مشخص، چند مورد از پرتکرار‌ترین پرسش‌های پیرامون آن را جواب دادیم، مثال‌هایی از چند FQDN آوردیم، زمان‌هایی که استفاده از آن کارراه‌انداز است را بررسی کردیم و چگونگی پیدا کردن آن برای دستگاه‌های مختلف با سیستم‌عامل‌های گوناگون را هم آموزش دادیم؛ ضمناً، به PQDN، دوقلوی ناقص آن هم پرداختیم!

امیدواریم بعد از خواندن این مقاله، تسلط کاملی به این مفهوم پیدا کرده باشید. اگر این‌طور نیست و همچنان ابهاماتی در ذهنتان وجود دارند، در قسمت کامنت‌ها منتظرتان هستیم.

منابع: Hostinger