سیستم عامل لینوکس چیست و چه کاربردهایی دارد؟

شاید خیلی به قیافه‌ این پنگوئن خنگ و بامزۀ لینوکس نیاید؛ اما لقب اسطوره‌ سیستم‌عامل‌های جهان را به دوش می‌کشد!

لینوکس یکی از قدیمی‌ترین و امن‌ترین سیستم‌عامل‌های دنیا است که از سال ۱۹۹۰ میلادی تا امروز سر پا است و در حوزه‌های مختلفی، از سرور و رایانه‌های شخصی بگیرید تا گوش‌های هوشمند و… استفاده می‌شود.

بیایید بدون اینکه مقدمه را کش بدهیم، یک‌راست برویم سر اصل مطلب و ببینیم این سیستم‌عامل چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؛ اما قبل از اینکه بفهمیم لینوکس چیست، باید مفهوم سیستم‌عامل را درک کنیم.

حالا بیایید ببینیم لینوکس چیست.

لینوکس (Linux) چیست؟

لینوکس یک سیستم عامل منبع‌باز است که در سال ۱۹۹۱ برای اولین بار توسط لینوس توروالدز توسعه یافت. لینوکس به دلیل ثبات، امنیت و انعطاف‌پذیری زیاد محبوب شده است و به‌طور گسترده در سرورها، رایانه‌های رومیزی و سایر سیستم‌های محاسباتی استفاده می‌شود.

از آنجایی که ماهیت این سیستم‌عامل متن‌باز است، هم نسخه‌های متعددی از آن وجود دارد (که به نام توزیع‌های لینوکس آن‌ها را می‌شناسیم)، هم نصب، کانفیگ، تعمیر، نگهداری و عیب‌یابی آن به دانش فنی بیشتری (نسبت به ویندوز) نیاز دارد.

هسته اصلی تمام این توزیع‌ها سیستم عامل لینوکس است؛ ولی در هر نسخه، توسعه‌دهنده‌ها ویژگی‌ها و افزونه‌هایی به آن اضافه کرده و قابلیت‌های خاصی را برای برآوردن نیازهای خودشان ارائه داده‌اند.

از محبوب‌ترین توزیع‌های لینوکس می‌توانیم به اوبونتو، رد هت، فدورا، اوراکل لینوکس، CentOS و دبیان اشاره کنیم. (جلوتر راجع‌به این توزیع‌ها بیشتر صحبت می‌کنیم)

شاید برایتان جالب باشد که سیستم‌عامل اندروید هم توسط سیستم عامل لینوکس پشتیبانی می‌شود!

اجزای سیستم عامل لینوکس در یک نگاه 🔍

سیستم عامل Linux شامل چندین بخش مختلف است که عبارتند از:

۱) Bootloader: نرم‌افزاری است که فرآیند بوت کردن و بارگذاری سیستم‌عامل یا برنامه‌های نرم‌افزاری دیگر را به‌محض روشن شدن سیستم ممکن می‌کند.

۲) هسته (Kernel): هسته یا کرنل لینوکس چیست؟ بنیادی‌ترین عضو در سیستم عامل لینوکس است که CPU، حافظه و دستگاه‌های جانبی را مدیریت می‌کند. در واقع این کرنل لینوکس است که تصمیم می‌گیرد کدام بخش‌ها از کدام منابع سیستم استفاده کنند؛ درست مثل مدیرمالی یک مجموعه که تصمیم می‌گیرد چقدر پول کجا سرمایه‌گذاری شود.

۳) سیستم Init: این قسمت از سیستم‌عامل، فضای کاربر را بوت استرپ و فرایند بوت سیستم را مدیریت می‌کند و با کنترل Daemon‌ها شارژ می‌شود.

۴) Daemon‌ها: این‌ها مربوط به قسمت‌هایی مثل صدا، زمان‌بندی و… هستند که در حین راه‌اندازی یا بعد از ورود به دسکتاپ راه‌اندازی می‌شوند.

۵) سرور گرافیکی: این قسمت گرافیک را روی مانیتور شما نمایش می‌دهد و معمولاً به‌عنوان سرور X شناخته می‌شود.

۶) محیط دسکتاپ: این قسمتی است که کاربران با آن سروکار دارند و شامل اپلیکیشن‌ها و نرم‌افزارهای داخلی مانند مدیریت فایل، ابزارهای پیکربندی، مرورگرهای وب و… است.

هاست لینوکس سی‌پنل

مدیریت میزبانی در اختیار شماست! مناسب برای تمام CMS‌ها و سازگار با انواع زبان‌ها

شروع قیمت از
۹۹۰ هزار تومان (سالیانه)

خرید هاست لینوکس

منظور از توزیع‌ لینوکس چیست؟

همان‌طور که گفتیم، لینوکس نسخه‌های مختلفی دارد که هر کدام کاربری خاص خودشان را دارند؛ مثلاً بعضی از آن‌ها برای سرورها مناسب‌اند، بعضی برای رایانه‌های شخصی و بعضی برای روتر و…

محبوب‌ترین توزیع‌های لینوکس عبارتند از:

• LINUX MINT
• MANJARO
• DEBIAN
• UBUNTU
• ANTERGOS
• SOLUS
• FEDORA
• ELEMENTARY OS
• OPENSUSE

به‌جز این‌ توزیع‌ها، اگر به نسخه های قوی‌تر لینوکس نیاز دارید، می‌توانید از موارد هم استفاده کنید:

• لینوکس Red Hat Enterprise (پولی)
• سرور اوبونتو (رایگان)
• سنتوس (رایگان)
• لینوکس SUSE Enterprise (پولی)

کدامیک از توزیع‌های لینوکس برای شما مناسب است؟

برای جواب دادن به این سوال، اول باید تکلیف سه موضوع را روش کنید:

• مهارت‌های کامپیوتری‌تان چقدر است؟
• رابط دسکتاپ می‌خواهید یا با خط فرمان هم کارتان راه می‌افتد؟
• لینوکس را برای سرور می‌خواهید یا دسکتاپ؟

اگر خیلی در مسائل کامیپوتری و نصب و راه‌اندازی آن وارد نیستید، باید از توزیع‌های ساده‌تر لینوکس مثل مینت، اوبونتو یا دیپین استفاده کنید. اگر در سطح متوسطی هستید، می‌توانید از توزیعی مثل دبیان یا فدورا استفاده کنید.
اگر هم خیلی حرفه‌ای هستید و کاملاً برای کار با سیستم تسلط دارید، از توزیعی مانند جنتو استفاده کنید.

اگر یک توزیع مناسب برای سرور می‌خواهید (CentOS بهترین گزینه است) باید تعیین کنید که آیا به یک رابط دسکتاپ هم نیاز دارید یا می‌خواهید این کار را فقط از طریق خط فرمان انجام دهید. سرور اوبونتو از رابط کاربری گرافیکی پشتیبانی نمی‌کند.

یعنی سرور شما هنگام بارگذاری گرافیک نمی‌تواند درخواست دیگری را اجرا کند و شما باید درک کاملی از خط فرمان لینوکس داشته باشید. البته می‌توانید یک بسته رابط کاربری گرافیکی را در بالای سرور اوبونتو با یک دستور واحد مانند sudo apt-get install ubuntu-desktop نصب کنید.

دبیان یا لینوکس اوبونتو هم بهترین توزیع برای دسکتاپ است.

لینوکس چگونه کار می‌کند؟

لینوکس (یا هر سیستم عامل دیگری) مانند موتور ماشین است. موتور ماشین چه کار می‌کند؟ باعث کار کردن بخش‌های مختلف و به حرکت درآمدن خودرو می‌شود. اگر موتور خودرو درست کار نکند، ماشین نمی‌تواند حرکت کند و اصلاً ماهیت خود را از دست می‌دهد.

حالا با همین دید لینوکس را تصور کنید. لینوکس به منابع سخت‌افزاری (مثل سرور) متصل می‌شود و می‌تواند آن‌ها را مدیریت کند. دقت کنید که هر سیستم‌عامل مبتنی بر لینوکس، شامل هسته لینوکس – که منابع سخت‌افزاری را مدیریت می‌کند – و مجموعه‌ای از بسته‌های نرم‌افزاری است که بقیه سیستم‌عامل را تشکیل می‌دهند.

هاست لینوکس چیست و چه کاربردی دارد؟

با تمام چیزهایی که تا اینجا درباره‌ linux گفتیم، می‌دانید که لینوکس می‌تواند به عنوان سیستم عامل سرور هم نقش‌آفرینی کند.

بنابراین به سرویس‌های میزبانی وب که روی linux را‌ه‌اندازی می‌شوند، هاست لینوکس گفته می‌شود. سرورهای لینوکسی مزایا و معایب خود را دارند که باعث می‌شود برای برخی کاربردها و برخی وب‌سایت‌ها به بهترین گزینه‌ ممکن تبدیل شوند و برای برخی دیگر در لیست کم‌ترین محبوبیت‌هایشان بمانند.

به‌طور کلی برای افرادی که به یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی مثل PHP و پایتون تسلط دارند و می‌خواهند روی CMSهای غیروردپرسی وب‌سایت راه‌اندازی کنند، هاست لینوکس بهترین گزینه‌ است.

شاید هاست لینوکس را با نام هاست cpanel نیز شنیده باشید؛ از آنجایی که معمولاً سرویس‌‌های میزبانی وب لینوکس با کنترل‌پنل سی‌پنل سازگارترند و راه‌اندازی می‌شوند تا امکان مدیریت بیش‌تری به کاربران بدهند، به این اسم هم شناخته می‌شوند.

اما درواقع نه همه‌ سرویس‌های لینوکسی روی سی‌پنل کار می‌کنند و نه تمام هاست‌های سی‌پنل لینوکسی‌اند!

چرا باید از لینوکس استفاده کنیم؟

احتملاً می‌خواهید بدانید وقتی می‌توانید از سیستم‌عامل‌هایی مثل ویندوز بدون دردسر و با کمترین دانش فنی استفاده کنید، چرا باید انتخاب‌تان سیستم عامل لینوکس باشد.

سوال خوبی است!

بر خلاف سیستم‌عامل‌هایی مثل ویندوز که مشکالاتی مثل ویروس‌ها، بدافزارها، کاهش سرعت، خرابی‌ها، تعمیرات پرهزینه و هزینه‌های تهیه لاینسس و… گریبانش را می‌گیرد، لینوکس یکی از امن‌ترین و قابل‌اعتمادترین سیستم‌‌عامل‌های رایگان است که می‌توانید روی هر تعداد سرور یا کامپیوتر که می‌خواهید نصب و از آن استفاده کنید.

از این گذشته، لینوکس می‌تواند سال‌ها بدون ری‌بوت (راه‌اندازی مجدد) کار کند و اگر به‌روزرسانی‌های منظمی که منتشر می‌شود را دنبال کنید، سیستم‌عامل‌تان در نهایت امنیت و سرعت باقی می‌ماند.

کاربردهای لینوکس چیست؟

لینوکس برای مدیریت چندین سرویس از جمله زمان‌بندی فرآیند، زمان‌بندی برنامه‌ها، دستگاه‌های جانبی اولیه و سیستم‌های فایل استفاده می‌شود.

محصولات مبتنی بر لینوکس، تأثیر زیادی در فضای فناوری اطلاعات دارند و بسیاری از آن‌ها برای تعداد زیادی از مجموعه‌های فناوری سازمان‌ها ضروری شده‌اند؛ مثلاً با Kubernetes (یک مدیر کلاستر کانتینر از Google)، Docker (یک برنامه کانتینر نرم‌افزاری) و Open Daylight (برای تسریع پذیرش SDN و مجازی‌سازی توابع شبکه استفاده می‌شود) که همگی کاربرد گسترده‌ای دارند.

علاوه بر این، سیستم‌عامل مبتنی بر لینوکس به دلیل ماهیت رایگان و منبع باز آن، در میان ارائه‌دهندگان خدمات ابری هم مورد علاقه است.

با این حال، این نمونه‌ها فقط نوک کوه یخ برای کاربران لینوکس هستند. کاربردهای بیشتر را در ادامه می‌بینید.

لینوکس برای سیستم‌عامل سرور

برای سرورهای وب، سرورهای پایگاه داده، سرورهای دانلودیی، سرورهای ایمیل و هر نوع سرور اشتراکی دیگری از linux استفاده می‌شود. چرا که برای پشتیبانی از برنامه‌هایی با حجم بالا و چندرشته‌ای و در نتیجه برای تمام انواع برنامه‌های سرور مناسب است.

به همین دلیل اگر هدف دریافت نمایندگی میزبانی را در سردارید، نمایندگی هاست لینوکس می‌تواند گزینه مناسبی باشد.

سیستم‌عامل دسکتاپ برای استفاده شخصی

این سیستم‌عامل یک محیط دسکتاپ منبع‌باز و در دسترس برای کاربرانی است که آن را به سیستم‌عامل‌های تجاری ترجیح می‌دهند.

سیستم های هدلس اغلب برای سرورهای شبکه مدیریت از راه دور و سایر دستگاه‌ها استفاده می‌شوند. این سیستم به‌عنوان یک سیستم‌عامل تعبیه‌شده برای برنامه‌های مختلف، از جمله لوازم خانگی، سیستم‌های سرگرمی خودرو و لوازم سیستم فایل شبکه استفاده می‌شود.

سیستم‌عامل شبکه برای روترها

روترها، سوئیچ‌ها، سرورهای سامانه نام دامنه (DNS)، دستگاه‌های شبکه خانگی و… از هسته Linux استفاده می‌کند.

دلایل محبوبیت سیستم عامل لینوکس چیست؟

اگر بخواهیم لیست کوتاهی از مزایای Linux ارائه کنیم، به این موارد می‌رسیم:

قوی و سازگار

سیستم‌عامل Linux مثل شلوار جین تقریباً برای همه جور آدمی و در هر مناسبتی قابل استفاده است! از راه‌اندازی یک سرور گرفته تا مدیریت یک دستگاه‌ ساده‌ سخت‌افزاری، لینوکس با هر دستگاهی سازگاری بالایی دارد.

متن‌باز

یکی از مزایای اصلی Linux این است که یک سیستم‌عامل متن‌باز است و به‌طور مداوم در حال تغییر شکل و توسعه برای ایجاد محصولات جدید است که نیازهای جدید کاربران را برآورده کند. توسعه‌دهندگان می‌توانند به‌راحتی به کد منبع لینوکس برای سفارشی‌سازی دسترسی داشته باشند و در این موارد آزادی عمل داشته باشند:

• اجرای برنامه برای هر هدفی
• مطالعه نحوه عملکرد برنامه و تغییر آن برای انجام آن چیزی که می‌خواهند
• توزیع مجدد نسخه‌ها
• توزیع کپی از نسخه‌های اصلاح‌شده خود به دیگران

امنیت بالا

لینوکس نسبت به بسیاری از سیستم‌عامل‌ها، امنیت بیشتری ارائه می‌دهد و برای محافظت از آن به هیچ برنامه آنتی‌ویروسی نیاز ندارد.

البته سیستم‌عاملی که ۱۰۰ درصد ضدنفوذ باشد هنوز چیزی نزدیک به معجزه است؛ اما در مقایسه با سایر سیستم‌عامل‌ها مثلاً ویندوز، لینوکس از امنیت بسیار بالایی برخوردار است و نسبت به بدافزارها نفوذپذیری بسیار پایین‌تری دارد.

برنامه‌های linux همیشه نیاز به مجوز از سمت مدیر قالب دارند و به همین دلیل این سیستم به‌طور پیش‌فرض اصلاً نیازی به آنتی ویروس‌ها ندارد.

سیستم‌های کامپیوتری قدیمی قابل احیا

لینوکس به شما کمک می‌کند تا از سیستم‌های کامپیوتری قدیمی خود به‌عنوان فایروال، روتر، سرور پشتیبان یا سرور فایل و بسیاری موارد دیگر استفاده کنید.

به‌روزرسانی نرم‌افزار

در linux با تعداد بیشتری از به‌روزرسانی‌های نرم‌افزاری مواجه می‌شوید. این به‌روزرسانی نرم‌افزار بدون هیچ مشکلی و بسیار سریع‌تر از به‌روز‌رسانی در هر سیستم‌عامل دیگری است.

ثبات و استقرار بالا

لینوکس همچنین درجه بالایی از ثبات را ارائه می‌دهد، به فضای دیسک کمی نیاز دارد، دارای قابلیت‌های شبکه قدرتمندی است و به‌روز‌رسانی نرم‌افزار را در دستان کاربر قرار می‌دهد.

رایگان بودن

هسته‌ linux به‌صورت رایگان در وب برای دانلود و استفاده در دسترس است. برخلاف ویندوز، در این سیستم‌عامل برای خرید لایسنس ویندوز نیازی به پرداخت مبالغ بالا برای لایسنس‌ها ندارید.

در کنار تمام این مزایا، سیستم عامل لینوکس دو عیب هم دارد؛ اینکه کاربرپسند نیست و اگر دانش و تخصص کافی نداشته باشید کار کردن با این سیستم عامل برایتان بسیار دشوار خواهد بود. ایراد دوم هم این است که برنامه‌های اختصاصی برای سیستم‌عامل لینوکس به نسبت سیستم‌عاملی مثل ویندوز کمتر است.

و سوال آخر…

زبان برنامه‌نویسی لینوکس چیست؟

در واقع linux سیستم‌عاملی است که به دلیل وجود کامپایلر c (نوعی زبان برنامه‌نویسی) می‌توانند کامند را نیز اجرا کند و به نوعی در نقش یک زبان کدنویسی قوی نیز ظاهر شود.

جمع‌بندی و حرف‌های پایانی

در این مقاله درباره سیستم عامل لینوکس صحبت کردیم و گفتیم که لینوکس چیست، چه مزایا و معایبی دارد، کاربرد آن‌ چیست و کدام توزیع آن برای شما مناسب است.

در آخر اگر بخواهیم مزایای لینوکس را جمع‌بندی کنیم به موارد زیر می‌رسیم:

• Open Source بودن
• قابلیت شخصی‌سازی بر اساس نیازها
• سازگار با انواع دستگاه‎‌ها
• وجود تعداد بالایی نرم‌افزار رایگان و کاربردی
• پایداری

اگر همچنان سوالی دارید که جوابش را در این مقاله پیدا نکردید، در بخش نظرات برایمان بنویسید تا خیلی زود جواب‌تان را بدهیم.