تفاوت بین انواع CPU در سرورهای اختصاصی چیست؟ (مقایسه پردازنده‌ها)

یکی از مهم‌ترین سخت‌افزارهای سرور، cpu یا پردازنده است. اینکه پردازنده چند هسته داشته باشد، از چه نسلی باشد و بر پایه چه معماری‌ای ساخته شده باشد، می‌تواند مستقیماً روی عملکرد سرور تاثیر بگذارد

در این مقاله قرار است به زبان خیلی ساده درباره‌ انواع cpu سرور صحبت کنیم و بگوییم که تفاوت مدل‌های مختلف پردازنده سرور چیست، کدام برندها چه ویژگی‌هایی دارند و هر کدام برای چه نوع کاری مناسب‌تر هستند.

اگر بین پردازنده اینتل و AMD مردد مانده‌اید، یا نمی‌دانید پردازنده‌ قوی‌تر همیشه انتخاب بهتری هست یا نه، تا پایان این راهنما با ما همراه باشید.

فاکتورهای کلیدی در انتخاب پردازنده سرور

انواع cpu شاید در ظاهر شبیه به هم به‌نظر برسند، اما در عمل تفاوت‌های مهمی با هم دارند؛ تفاوت‌هایی که در مشخصات فنی آن‌ها دیده می‌شود و مستقیماً بر عملکرد، پایداری و انعطاف‌پذیری سرور تأثیر می‌گذارند.

اگر قرار است برای یک سرور، CPU مناسبی انتخاب کنید، لازم است با این فاکتورها به‌خوبی آشنا باشید و بدانید هر ویژگی چه نقشی در بهینه‌سازی عملکرد سرور شما ایفا می‌کنند:

۱. تعداد هسته و ترد (Thread)

هر هسته‌یپردازنده سرور می‌تواند یک کار را به‌طور مستقل انجام دهد؛ اما زمانی که پردازنده از فناوری چندرشته‌ای (multi-threading) پشتیبانی کند، هر هسته قادر است چند وظیفه را به‌صورت هم‌زمان پردازش کند.

به زبان ساده، تعداد رشته‌ها یا تردها بیانگر آن است که پردازنده در یک لحظه چند کار موازی را در آن واحد می‌تواند انجام دهد. برای سرورهایی که چندین کاربر را هم‌زمان پشتیبانی می‌کنند یا وظایف پردازشی متنوعی دارند (مانند دیتابیس یا وب‌سرور)، داشتن هسته‌ها و رشته‌های بیشتر یک مزیت مهم است.

سرور اختصاصی مدیریت شده

با یک تیر، دو نشان بزنید! با سرور اختصاصی مدیریت شده، هم منابع قدرتمند را کامل در اختیار خودتان دارید و هم مدیریت و نگهداری آن را به خبره‌ها سپرده‌اید.

شروع قیمت از
۳,۴۹۰,۰۰۰ تومان

خرید سرور اختصاصی

۲. فرکانس پایه و بوست (Base / Boost Frequency)

فرکانس پردازنده معمولاً بر حسب گیگاهرتز (GHz) اندازه‌گیری می‌شود و سرعت اجرای دستورها را نشان می‌دهد. فرکانس پایه کم‌ترین سرعت پایدار پردازنده در شرایط عادی است، در حالی‌که فرکانس بوست یا توربو، بیش‌ترین سرعتی است که پردازنده در زمان نیاز به عملکرد بالا (مثلاً در لحظه‌های پیک کاری) به آن می‌رسد.

برای کاربردهایی که نیاز به پاسخ‌گویی سریع دارند یا محاسبات بلادرنگ (real-time) را سامان می‌دهند، داشتن فرکانس بالا اهمیت ویژه‌ای دارد.

۳. کش پردازنده (CPU Cache)

حافظه‌ کش، نوعی حافظه‌ بسیار سریع و نزدیک به هسته‌های پردازنده است که داده‌های پرکاربرد را به‌صورت موقت نگه می‌دارد. هرچه کش بزرگ‌تر و هوشمندتر باشد، پردازنده سریع‌تر به داده‌های موردنیاز دسترسی پیدا می‌کند و عملکرد کلی سیستم بهبود می‌یابد.

در انواع cpu سرورها، کش بالا می‌تواند تأثیر مستقیمی بر سرعت پردازش درخواست‌ها داشته باشد؛ به‌ویژه در شرایطی که سرور مرتب با اطلاعات تکراری سروکار دارد؛ مثلاً زمانی که کاربران بارها به بخش‌های مشخصی از یک پایگاه داده مراجعه می‌کنند.

۴. مصرف انرژی (TDP)

عبارت TDP یا توان حرارتی طراحی‌شده، به زبان ساده یعنی مقدار گرمایی که پردازنده در شرایط کاری معمول تولید می‌کند و سیستم خنک‌کننده باید آن را دفع کند. انواع مدل cpu با TDP بالاتر معمولاً قدرتمندترند، اما نیاز به خنک‌کننده‌های پیشرفته‌تر و مصرف برق بالاتری دارند.

انتخاب پردازنده سرور با TDP مناسب، به‌ویژه در دیتاسنترهایی با مصرف انرژی محدود یا سرورهای کوچک، اهمیت زیادی دارد.

۵. پشتیبانی از RAM و فناوری‌های حافظه

هر پردازنده با نسل خاصی از حافظه رم (مانند DDR4 یا DDR5) سازگار است و از ظرفیت مشخصی پشتیبانی می‌کند. علاوه‌بر آن، برخی پردازنده‌ها از حافظه‌های ECC (تصحیح خطا) پشتیبانی می‌کنند که برای سرورهایی با حساسیت بالا به پایداری بسیار مهم است.

در زمان انتخاب پردازنده، باید دید آیا توانایی کار با ظرفیت رم موردنیاز شما را دارد و از چه فناوری‌هایی (مانند چهارکاناله بودن یا پشتیبانی از ماژول‌های Registered) پشتیبانی می‌کند.

۶. قابلیت ارتقاء و سازگاری با مادربرد

پردازنده باید با سوکت و چیپ‌ست مادربرد سازگار باشد. علاوه بر آن، برخی سری‌های پردازنده فقط روی مادربردهای خاصی نصب می‌شوند یا از ویژگی‌هایی مانند چندسوکته بودن (Multi-socket) پشتیبانی می‌کنند.

اگر در آینده قصد ارتقاء سرور را دارید، باید از ابتدا به سازگاری پردازنده با نسل‌های بعدی مادربرد و ظرفیت توسعه سیستم توجه کنید.

معرفی انواع پردازنده‌های سرور

در سرورهای اختصاصی، معمولاً از سه خانواده از انواع cpu استفاده می‌شود. پردازنده‌های Xeon از شرکت اینتل، سری EPYC از AMD و پردازنده‌هایی با معماری ARM. هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و برای کاربردهای متفاوتی مناسب‌اند.

در ادامه، با این سه دسته از انواع پردازنده بیشتر آشنا می‌شویم.

۱) پردازنده‌های اینتل Xeon

هدف از طراحی سری Xeon، ارائه‌ عملکردی پایدار و مطمئن برای سرورهایی‌ست که باید بدون وقفه و در هر شرایطی کار کنند. این خانواده، سه سری اصلی دارد که هرکدام برای سطح مشخصی از فعالیت طراحی شده‌اند؛ از سرورهای ساده و کم‌هزینه گرفته تا مراکز داده با عملیات محاسباتی گسترده.

Xeon E

سری Xeon E مناسب کسانی‌ست که می‌خواهند یک سرور ساده و کارآمد راه‌اندازی کنند. این پردازنده‌ها معمولاً بین ۴ تا ۸ هسته دارند و از حافظه‌ ECC پشتیبانی می‌کنند.

قابلیت نصب روی مادربردهای اقتصادی، این مدل را برای دفاتر کوچک، فایل‌سرورها و برنامه‌های پشتیبان‌گیری به گزینه‌ای قابل اتکا تبدیل کرده است. مدل‌های جدید Xeon E از PCIe نسل ۴ هم پشتیبانی می‌کنند که سرعت بالاتری برای اتصال تجهیزات جانبی فراهم می‌کند.

Xeon Scalable

اگر به‌دنبال اجرای پردازش‌های سنگین مثل مجازی‌سازی، تحلیل داده یا ساختارهای ابری هستید، سری Scalable دقیقاً برای همین کار ساخته شده است. این سری در چهار سطح Bronze، Silver، Gold و Platinum عرضه می‌شود و بسته به مدل، از ۸ تا بیش از ۶۰ هسته واقعی دارد.

پشتیبانی از چند پردازنده هم‌زمان روی یک مادربرد، امکان استفاده از حافظه‌های DDR5، فناوری‌هایی مثل Intel SGX برای امنیت و AVX-512 برای محاسبات برداری، از ویژگی‌های کلیدی این سری است. Xeon Scalable برای کسانی طراحی شده که زیرساخت منعطف و قدرتمند می‌خواهند.

Xeon D

Xeon D یکی از انواع cpu‌های سرور هستند که برای محیط‌هایی ساخته شده که هم محدودیت فضا وجود دارد، هم مصرف انرژی باید کنترل شود. این پردازنده‌ها معمولاً در تجهیزات شبکه یا دستگاه‌هایی استفاده می‌شوند که قرار است در شرایط صنعتی یا سخت‌افزاری خاص کار کنند. طراحی مجتمع، پشتیبانی از شبکه داخلی و توان کار در دمای بالا از ویژگی‌های مهم Xeon D است.

اگر سرور شما باید کوچک باشد اما باز هم پاسخ‌گوی وظایف پردازشی خاص، این مدل انتخاب مناسبی است.

۲) پردازنده‌های AMD EPYC

پردازنده‌های EPYC از همان نسل اول، با یک رویکرد متفاوت وارد رقابت شدند: تعداد هسته‌ بیشتر در نسبت با انواع cpu، کش بزرگ‌تر و معماری بهینه برای پردازش‌های هم‌زمان.

AMD با این سری نشان داد که در دنیای سرور هم حرفی برای گفتن دارد. اگر به‌دنبال اجرای چند پردازش سنگین به‌صورت هم‌زمان هستید، EPYC یکی از گزینه‌های جدی شماست.

نسل Naples

اولین نسل EPYC که با اسم Naples عرضه شد، بر پایه معماری +Zen ساخته شده بود. پشتیبانی از ۸ کانال حافظه رم DDR4، تا ۳۲ هسته‌ فیزیکی و ۶۴ ترد، آن را به انتخابی اقتصادی برای مجازی‌سازی و سرورهای چندوظیفه‌ای تبدیل کرد. Naples اولین گام AMD برای بازگشت به بازار دیتاسنتر بود و نشان داد که می‌توان پردازنده‌ای مقرون‌به‌صرفه با عملکرد چند‌هسته‌ای قوی داشت.

نسل Rome

نسل دوم EPYC با نام Rome، نقطه‌ جهش AMD در رقابت با اینتل محسوب می‌شود. این پردازنده‌ها با معماری ۷ نانومتری Zen 2 عرضه شدند و حداکثر ۶۴ هسته و ۱۲۸ ترد را در اختیار کاربر قرار دادند.

کش سطح سوم بزرگ‌تر، پشتیبانی از PCIe 4.0، بهینه‌سازی مصرف انرژی و افزایش چشمگیر در عملکرد پردازش‌های موازی، Rome را به انتخابی مناسب برای پردازش ابری، محاسبات علمی و ماشین‌های مجازی سنگین تبدیل کرد.

نسل Milan

سومین نسل با نام Milan بر پایه معماری Zen 3 ساخته شد و عملکرد تک‌هسته‌ای را به شکل محسوسی بهبود داد؛ موضوعی که در کاربردهایی مثل سرورهای دیتابیس یا دستورات پردازشی ترکیبی اهمیت زیادی دارد.

Milan همچنان از ۶۴ هسته، ۱۲۸ ترد و فناوری‌های Rome پشتیبانی می‌کند، اما با بهینه‌سازی بیشتر در کش، تأخیر کمتر در دسترسی به حافظه و بهره‌وری انرژی بهتر همراه شده است. برای کسب‌وکارهایی که به‌دنبال ترکیب قدرت بالا و ثبات هستند، Milan انتخابی متعادل و هوشمندانه است.

۳) پردازنده‌های ARM

پردازنده‌های ARM سال‌هاست که در گوشی‌های هوشمند و دستگاه‌های کم‌مصرف استفاده می‌شوند، اما حالا وارد دنیای سرور هم شده‌اند و یکی از انواع cpu‌های سرور هستند. آن‌چه این معماری را از دیگر گزینه‌ها متمایز می‌کند، مصرف انرژی بسیار پایین در کنار بازدهی مناسب است.

برخلاف پردازنده‌های اینتل و AMD که بر پایه معماری x86 ساخته شده‌اند، ARM از معماری RISC استفاده می‌کند. این یعنی مجموعه دستورهای ساده‌تر و در نتیجه مصرف کمتر انرژی و گرمای تولیدی پایین‌تر. در دنیای سرور، این ویژگی‌ها به‌ویژه برای شرکت‌هایی که در مقیاس بالا فعالیت می‌کنند، اهمیت زیادی دارد.

سرورهای مبتنی بر ARM معمولاً در نقش‌های سبک یا تکراری به‌کار می‌روند؛ مثل سرورهای DNS، وب‌سرورهای ساده، سرویس‌های microservice یا اجرای پردازش‌های توزیع‌شده. برخی مدل‌ها هم مانند Graviton2 و Graviton3 که توسط آمازون طراحی شده‌اند، نشان داده‌اند که ARM می‌تواند در بعضی کاربردهای سنگین هم رقابت کند؛ آن هم با هزینه‌ی کمتر و بهره‌وری انرژی بیشتر.

اگر دنبال ساخت زیرساختی هستید که هم مقیاس‌پذیر باشد، هم مصرف برق پایینی داشته باشد، پردازنده‌های ARM گزینه‌هایی هستند که باید جدی گرفته شوند.

مقایسه پردازنده‌های Intel Xeon و AMD EPYC

در بازار پردازنده‌های سرور، Intel Xeon و AMD EPYC دو گزینه اصلی و قابل اتکا هستند. تفاوت آن‌ها فقط در اسم و برند خلاصه نمی‌شود؛ بلکه در نحوه پاسخ‌گویی به نیازهای مختلف نیز کاملاً قابل مقایسه‌اند. از عملکرد تک‌هسته‌ای گرفته تا مصرف انرژی و قیمت، هرکدام از این انواع cpu در بخشی از دیگری پیشی می‌گیرند.

این جدول به شما کمک می‌کند تا با در نظر گرفتن این تفاوت‌ها، انتخاب دقیق‌تری برای سرور اختصاصی‌تان داشته باشید.

چه پردازنده‌ای برای چه نوع کاری مناسب‌تر است؟

انتخاب پردازنده، فقط به قدرت یا قیمتش بستگی ندارد. مهم این است که برای چه کاری قرار است از آن استفاده کنید. در ادامه، چند کاربرد رایج را بررسی کرده‌ایم و توضیح داده‌ایم کدام پردازنده برای هرکدام بهتر عمل می‌کند.

میزبانی وب‌سایت‌های پرترافیک

اگر سرور قرار است چند وب‌سایت با بازدید زیاد را پشتیبانی کند، باید بتواند هم‌زمان به درخواست‌های زیادی پاسخ دهد و سرعت را حفظ کند.

در این‌جور موارد، انواع cpu مثل Xeon Scalable با فرکانس بالا مناسب‌اند. اگر تعداد درخواست‌ها خیلی زیاد باشد، سری EPYC Milan از AMD با هسته‌های بیشتر بهتر از پس پردازش هم‌زمان برمی‌آید.

پردازش‌های سنگین

وقتی با تحلیل داده، یادگیری ماشین یا محاسبات پیچیده سروکار دارید، تعداد هسته‌ بالا و کش بزرگ به‌شدت مهم می‌شود.

EPYC Genoa یا Milan-X در این حوزه یکی از بهترین‌ها هستند. اگر هم به پردازش‌های خاص‌تری مثل مدل‌های یادگیری عمیق نیاز دارید، بعضی مدل‌های Xeon که از قابلیت‌های برداری پشتیبانی می‌کنند هم می‌توانند مناسب باشند.

اجرای دیتابیس‌های بزرگ

وقتی داده‌ها زیاد می‌شوند و سرور باید مدام به آن‌ها دسترسی داشته باشد، سرعت حافظه و اندازه‌ کش تاثیر زیادی در عملکرد دارد.

EPYC Milan-X با حافظه کش بزرگش، به‌ویژه زمانی که داده‌های تکراری زیاد استفاده می‌شود، عملکرد بسیار خوبی دارد. اگر ثبات، امنیت و پشتیبانی رسمی از نرم‌افزارهای سازمانی برایتان اولویت دارد، Xeon Platinum انتخاب مطمئنی است.

هاستینگ گیم سرور یا اپلیکیشن‌های بلادرنگ

در بازی‌های آنلاین یا برنامه‌هایی مثل تماس تصویری، حتی چند میلی‌ثانیه تأخیر هم مهم است. برای این مدل استفاده‌ها، پردازنده‌ای با سرعت بالا و پاسخ‌گویی سریع لازم دارید.

Xeon E از اینتل یکی از بهترین گزینه‌ها برای گیم‌سرورهای سبک است. اگر با کاربران زیادی روبه‌رو هستید که همزمان روی سرور فعال‌اند، EPYC Rome هم انتخاب قابل اعتمادی است.

کاربری‌های اقتصادی و بهینه

در نهایت هم اگر بودجه‌تان محدود است یا دنبال راه‌اندازی یک سرور ساده هستید، می‌توانید سراغ انواع cpu‌هایی بروید که مصرف انرژی کمتر و قیمت پایین‌تری دارند.

EPYC Siena برای همین منظور ساخته شده. هم مصرف برق کمی دارد و هم با هزینه‌ منطقی، کار راه‌اندازی سرور را ساده می‌کند. از طرف دیگر، مدل‌های Xeon Silver هم برای کسب‌وکارهای کوچک گزینه‌ی قابل قبولی هستند.

بالاخره کدام پردازنده سرور؟

اگر کارتان با چند وب‌سایت یا یک اپلیکیشن سبک راه می‌افتد، سراغ پردازنده‌های ساده‌تر بروید. اما اگر قرار است تحلیل داده، اجرای هم‌زمان چند سرویس یا مدیریت دیتابیس‌های پیچیده انجام دهید، بهتر است روی قدرت واقعی پردازنده حساب باز کنید.

در انتخاب انواع cpu، نه گران‌ترین گزینه همیشه بهتر است و نه پردازنده‌ای که بیشترین هسته را دارد. این مقاله برای این نوشته شد که به شما کمک کند بین انواع cpu که روی کاغذ شبیه‌اند، انتخابی دقیق‌تر، متناسب‌تر و کم‌ریسک‌تر داشته باشید. حالا تصمیم با شماست. این‌بار با آگاهی بیشتری به سراغ خرید سرور اختصاصی بروید.