آشنایی با توزیع های لینوکس و مقایسه‌ کارکرد آن‌ها!

روزهای اولی که از لینوکس رونمایی شد، خبری از سیستم‌عامل کاملی که الان می‌بینید نبود! بلکه تنها هسته‌ای بود که توسط لینوس توروالدز (توسعه‌دهنده هسته لینوکس) در سال ۱۹۹۱ ساخته شده بود.

برای اینکه لینوکس به یک سیستم‌عامل کامل تبدیل شود، به یک‌سری نرم‌افزارها و قابلیت‌های اضافی نیاز داشت.

همین‌ نیاز بود که جرقه توسعه توزیع‌های لینوکس را روشن کرد!

توزیع‌های لینوکس نسخه‌های مختلفی از این سیستم‌عامل هستند که هسته لینوکس را با مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای مختلف، ابزارهای کاربردی و رابط‌های کاربری مختلف ترکیب و برای مصارف و کاربردهای متنوعی قابل‌استفاده می‌کنند.

این مقدمه را تا اینجا داشته باشید تا جلوتر بیشتر راجع‌به چیستی توزیع‌های لینوکس و انواع آن‌ها صحبت کنیم.

منظور از توزیع لینوکس چیست؟ (به زبان ساده)

سیستم‌عامل لینوکس مثل یک کیک تولد است! بیس و پایه اصلی همه کیک‌های تولد کیک اسفنجی است و فیلینگ یا همان موادی که به کیک اسفنجی اضافه می‌کنیم (مثل شکلات، انواع میوه‌ها و…) آن را برای ذائقه‌های مختلف تغییر می‌دهد.

هسته یا کرنل لینوکس هم دقیقاً مثل همین کیک اسفنجی و توزیع‌های لینوکس مثل انواع مختلف فیلینگ (نوتلا، توت‌فرنگی، موز و…) است.

پس اگر بخواهیم در یک کلام بگوییم منظور از توزیع لینوکس چیست، به این تعریف می‌رسیم:

توزیع لینوکس به نسخه‌های مختلف سیستم‌عامل لینوکس می‌گوییم که توسط افراد یا تیم‌های مختلف توسعه داده می‌شوند و معمولاً ترکیبی از هسته لینوکس و مجموعه‌ای از نرم‌افزارها و ابزارها برای انجام وظایف مختلف هستند.

توزیع‌های لینوکس معمولاً برای نیازهای مختلف ساخته می‌شوند و هر کدام در زمینه‌های مختلفی مثل محیط‌های دسکتاپ، ابزارهای مدیریت سرور، نرم‌افزارهای امنیتی و موارد دیگر کاربرد دارند.

هاست لینوکس سی‌پنل

مدیریت میزبانی در اختیار شماست! مناسب برای تمام CMS‌ها و سازگار با انواع زبان‌ها

شروع قیمت از
۹۹۰ هزار تومان (سالیانه)

خرید هاست لینوکس

آشنایی با انواع توزیع‌های لینوکس

همین ابتدا این نکته را بگوییم که تعداد دقیق توزیع‌های لینوکس مشخص نیست. چرا؟

چون که هر روز توزیع‌های جدیدی از لینوکس روی کار می آیند و تعدادی از آن‌ها به دلایلی مثل عدم محبوبیت یا نیاز به نگهداری کمتر، از دور خارج می‌شوند.

اما در حال حاضر، سایت‌هایی مانند DistroWatch تعداد توزیع‌های فعال لینوکس را چیزی حدود ۳۰۰ تا تخمین می‌زند.

هر توزیع ویژگی‌ها، ابزارها و مزایای خاصی دارد که آن را توزیع‌های دیگر متمایز می‌‌کند. بیایید با این توزیع‌های لینوکس و کاربردهای هر کدام آشنا شویم.

نکته: برای راحتی شما، ما محبوب‌ترین توزیع‌های لینوکس را بر اساس کاربردهایی که دارند در ۶ دسته تقسیم کرده‌ایم.

۱) توزیع‌های عمومی لینوکس

احتمالاً اسامی توزیع‌های عمومی بیشتر از بقیه به گوش‌تان خورده باشد؛ چون توزیع‌های عمومی یا جنرال لینوکس کاربردهای متنوعی دارند و برای استفاده روزمره کاربران خانگی و کسب‌وکارها طراحی شده‌‌اند.

بیایید با این توزیع‌ها آشنا شویم.

توزیع اوبونتو (Ubuntu)

اوبونتو گل سرسبد و یکی از محبوب‌ترین توزیع‌های لینوکس، هم برای کاربران حرفه‌ای، هم تازه‌کارها است که به دلیل رابط کاربری ساده‌ و پشتیبانی خیلی خوبش، خیلی‌ها از آن به‌عنوان سیستم‌عامل اصلی روی کامپیوترها یا سرورها استفاده می‌کنند.

یکی از ویژگی‌های مهم توزیع اوبونتو، مرکز نرم‌افزاری آن است. این توزیع یک مرکز نرم‌افزاری به نام Ubuntu Software Center دارد که به لطف آن می‌توانید به‌راحتی نرم‌افزارهای مختلف را بدون اینکه به دستکاری زیادی در سیستم نیاز باشد، نصب کنید.

اوبونتو بر اساس Debian توسعه یافته و نسخه‌های مختلفی برای دسکتاپ، سرور و IoT دارد. این توزیع همچنین دارای یک محیط دسکتاپ نرم به نام GNOME است که بسیار شبیه به macOS یا ویندوز است و آن را به یک انتخاب عالی برای کاربران مبتدی لینوکس تبدیل می‌کند. (البته ممکن است در سخت‌افزارهای قدیمی کمی کند باشد)

مزایای اوبونتو:

• نصب و استفاده آسان
• رایگان و متن‌باز
• پشتیبانی عالی و گسترده
• به‌روزرسانی‌های منظم و نسخه‌های پشتیبانی طولانی مدت (LTS)
• هزاران نرم‌افزار از پیش‌نصب‌شده
• پایداری و امنیت بالا

نکته: توزیع اوبونتو یک نسخه سروری هم دارد که برای محیط‌های ابری و سرورهای فیزیکی توسعه یافته است.

توزیع دبیان (Debian)

دبیان، یکی از قدیمی‌ترین و پایدارترین توزیع‌های لینوکس است که پایه بسیاری از توزیع‌های دیگر مانند Ubuntu هم است.

این توزیع به دلیل پایداری و امنیت بالا، مخازن نرم‌افزاری گسترده و جامعه کاربران فعال و گسترده‌ای که دارد، برای استفاده و نصب روی سرورها و سیستم‌های دسکتاپ انتخاب بسیار مناسبی است.

بیشتر نرم‌افزارهای دبیان آزاد و اپن‌سورس هستند و این به شما این امکان را می‌دهد که بدون دغدغه از آن‌ها استفاده کنید و حتی آن‌ها را تغییر دهید.

در کل اگر رد توزیع دبیان را بگیرید، آن را در وب‌سروهای آپاچی و Nginx، سیستم‌های دسکتاپ، سیستم‌های Embedded، استفاده در محیط‌های توسعه نرم‌افزار و راه‌اندازی سیستم‌های فایروال، VPN، IDS/IPS و سایر سیستم‌های امنیتی و شبکه‌ای می‌بینید.

توزیع فدورا (Fedora)

این توزیع انتخابی مناسب برای توسعه‌دهندگان و کاربران حرفه‌ای است.

توزیع openSUSE

توزیع openSUSE لینوکس، به طور خاص برای توسعه‌دهندگان، مدیران سیستم و کاربران حرفه‌ای طراحی شده است.

این نسخه از سیستم‌عامل لینوکس به ویژگی‌هایی مثل ابزارهای قوی برای مدیریت پکیج‌ها، نصب آسان، و پشتیبانی عالی از سخت‌افزار شناخته می‌شود و دو نسخه اصلی دارد:

Leap که برای استفاده‌های عمومی و پایدارتر طراحی شده و Tumbleweed که نسخه rolling release است و همیشه به‌روزترین نسخه‌ها و ویژگی‌ها را ارائه می‌دهد.

این توزیع به‌طور خاص برای کسانی که به دنبال محیطی با قابلیت شخصی‌سازی هستند، مناسب است و ابزارهایی مثل YaST (یک ابزار مدیریت سیستم قدرتمند) و Zypper (ابزاری برای مدیریت بسته‌ها) را در اختیار کاربران قرار می‌دهد.

در کل اگر به دنبال یک سیستم‌عامل پایدار و قابل اعتماد برای محیط‌های توسعه یا سرور هستید، openSUSE گزینه‌ای عالی است!

توزیع Linux Mint

توزیع Linux Mint نسخه‌ای کاربرپسند و سبک بر پایه اوبونتو است که بر ارائه تجربه‌ای ساده برای کاربران تازه‌کار تمرکز دارد. این توزیع با رابط کاربری ساده و جذابش، به ویژه برای کسانی که به تازگی از ویندوز به لینوکس مهاجرت کرده‌اند، گزینه عالی‌ای است.

Mint از محیط دسکتاپ Cinnamon استفاده می‌کند که امکانات فراوانی دارد و به‌راحتی قابل شخصی‌سازی است.

علاوه بر این، به‌خاطر پایداری بالا و پشتیبانی از نرم‌افزارهای متنوع، می‌توان از آن برای کارهای روزمره، برنامه‌نویسی، و حتی بازی‌های سبک هم استفاده کرد.

این توزیع همچنین از سیستم‌های قدیمی‌تر به‌خوبی پشتیبانی می‌کند؛ به‌طوری که حتی روی کامپیوترهایی با سخت‌افزار ضعیف هم عملکرد خوبی دارد.

۲) توزیع‌های سازمانی لینوکس

این دسته از توزیع‌های لینوکس مختص محیط‌های کسب‌وکاری و سازمانی طراحی شده‌اند. معروف‌ترین توزیع‌های سازمانی لینوکس عبارتند از:

توزیع Red Hat Enterprise Linux (RHEL)

RHEL نسخه‌ای امن و پایدار از لینوکس است که برای استفاده در محیط‌های شرکتی، سرورهای بزرگ، دیتاسنترها طراحی شده است.

RHEL به‌خاطر پایداری، امنیت، پشتیبانی طولانی‌مدت، عملکرد عالی و ابزارهای مدیریتی پیشرفته‌اش، برای کسب‌وکارهای بزرگ و سازمان‌هایی که در حوزه IT فعالیت دارند، گزینه‌ای عالی است.

توزیع CentOS

CentOS یک توزیع لینوکس است که به‌طور ویژه برای سرورها طراحی شده و نسخه‌ای رایگان و متن‌باز از Red Hat Enterprise Linux (RHEL) است.

این یعنی شما می‌توانید از ویژگی‌های RHEL استفاده کنید، بدون اینکه نیازی به پرداخت هزینه‌های اضافی داشته باشید. البته این توزیع دیگر به‌عنوان پروژه مستقل وجود ندارد و جایگزین آن توزیع CentOS Stream است.

بیشتر شرکت‌ها و سازمان‌ها، CentOS را به دلیل پایداری و قابلیت اطمینان بالا برای نصب روی سرورها انتخاب می‌کنند. این توزیع می‌تواند روی سرورهای فیزیکی یا مجازی نصب شود و در بسیاری از محیط‌های کاری، از دیتاسنترها گرفته تا سرویس‌های ابری استفاده می‌شود.

یکی از بزرگ‌ترین مزایای CentOS رایگان بودن آن است. یعنی نیازی نیست که شما هزینه‌ای بابت اشتراک Red Hat بپردازید. این ویژگی برای کسب‌وکارهای کوچک و استارتاپ‌ها که به بودجه محدود دارند، بسیار جذاب است.

توزیع‌های AlmaLinux و Rocky Linux

این دو توزیع، جایگزین‌هایی پایدار و رایگان با پشتیبانی طولانی مدت برای توزیع CentOS هستند که در سال ۲۰۲۰ تغییرات اساسی در سیاست‌های پشتیبانی خود ایجاد کرد.

توزیع AlmaLinux توسط جامعه‌ای از توسعه‌دهندگان به رهبری شرکت CloudLinux و توزیع Rocky Linux توسط یکی از بنیان‌گذاران CentOS توسعه داده شده است.

اصلی‌ترین مزایای این توزیع‌ها پشتیبانی طولانی‌مدت (LTS)، سازگاری کامل با توزیع RHEL و امنیت بالای آن‌هاست. در ضمن چون این توزیع‌ها به‌صورت رایگان ارائه می‌شوند، کاربران می‌توانند از آن‌ها برای مصارف تجاری و غیرتجاری استفاده کنند بدون اینکه هزینه‌ای پرداخت کنند.

هر دو توزیع قابلیت انعطاف‌پذیری بالایی دارند و برای استفاده در سرورها، دیتاسنترها و به‌ویژه برای کسانی که به دنبال یک سیستم‌عامل قابل اطمینان برای استفاده در محیط‌های تولیدی هستند، بسیار مناسبند.

توزیع SUSE Linux Enterprise Server (SLES)

این نسخه از سیستم‌عامل لینوکس،توزیعی مناسب برای استفاده در سرورها و محیط‌های تجاری است. از مزایای خاص آن می‌توان به پایداری و امنیت بالا، پشتیبانی فنی قوی، و توانایی مقیاس‌پذیری اشاره کرد.

این توزیع به‌ویژه در سازمان‌ها و کسب‌وکارهای بزرگ بسیار محبوب است؛ چراکه از ابزارهای مدیریتی پیشرفته‌ای برخوردار است که مدیریت و نگهداری سرورها را ساده‌تر می‌کند.

همچنین، SLES با بسیاری از سخت‌افزارها و نرم‌افزارهای تجاری سازگاری دارد و از فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند مجازی‌سازی، ذخیره‌سازی نرم‌افزاری، و پردازش ابری پشتیبانی می‌کند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که SLES گزینه‌ای مناسب برای زیرساخت‌های حیاتی و سیستم‌های پیچیده در سازمان‌ها باشد.

۳) توزیع‌های سبک و کم‌حجم لینوکس

اگر برای سیستم‌هایی با منابع سخت‌افزاری محدود دنبال یک سیستم‌عامل مبتنی بر لینوکس سبک و کم‌حجم هستید، این دسته از توزیع‌های لینوکسی انتخاب خوبی می‌توانند باشند:

• Puppy Linux (توزیعی بسیار سبک با حجم کم که برای احیای سیستم‌های قدیمی مناسب است.)
• Lubuntu (نسخه سبک‌وزن Ubuntu با محیط دسکتاپ LXQt)
• Xubuntu (بر پایه Ubuntu با محیط دسکتاپ Xfce، مناسب برای سیستم‌های با منابع محدود)
• Tiny Core Linux (یکی از سبک‌ترین توزیع‌ها با حجم تنها چند مگابایت)

۴) توزیع‌های تخصصی لینوکس

این دسته از انواع توزیع‌های لینوکس برای نیازها و کاربردهای خاص توسعه یافته‌اند و معمولاً به‌گونه‌ای تنظیم و پیکربندی شده‌اند که قابلیت‌های خاصی را به‌طور پیش‌فرض داشته باشند.

از محبوب‌ترین توزیع‌های تخصصی لینوکس می‌توانیم این موارد را نام ببریم:

• Kali Linux (توزیعی محبوب برای امنیت سایبری و تست نفوذ، با ابزارهای متعدد برای هک و تحلیل امنیت)
• Arch Linux (توزیعی مناسب برای کاربران حرفه‌ای که نیاز به شخصی‌سازی کامل دارند. Arch بسیار انعطاف‌پذیر است و از سیستم مدیریت بسته Pacman استفاده می‌کند)
• Manjaro (نسخه‌ای کاربرپسند از Arch Linux با ابزارهای آسان برای مدیریت سیستم)
• Parrot OS (توزیعی مشابه Kali برای امنیت سایبری و برنامه‌نویسی)
• Tails (توزیعی متمرکز بر حریم خصوصی و امنیت، که کاملاً ناشناس کار می‌کند)
• Raspberry Pi OS یا Raspbian سابق (توزیعی طراحی‌شده برای رایانه‌های Raspberry Pi)

۵) توزیع‌های لینوکس مخصوص توسعه‌دهندگان

اگر توسعه‌دهنده و برنامه‌نویس هستید و به دنبال محیطی برای توسعه نرم‌افزارها و پروژه‌هایتان می‌گردید، این توزیع‌های لینوکس هر آنچه نیاز دارید را در اختیارتان می‌گذارند:

• Pop!_OS (توسط System76 توسعه داده شده، مناسب برای برنامه‌نویسان و طراحان)
• Elementary OS (توزیعی زیبا و کاربردی با طراحی مینیمالیستی)

۶) توزیع‌های مبتنی بر منابع لینوکس

گاهی وقت‌ها لازم است سیستم را از ابتدا و به‌صورت سفارشی بسازید؛ برای اینکار نسخه‌های مبتنی بر منابع لینوکس بهترین انتخاب هستند:

• Gentoo (توزیعی برای کاربران حرفه‌ای که کنترل کاملی بر سیستم و کامپایل بسته‌ها دارند)
• Linux From Scratch (LFS) (پروژه‌ای آموزشی که به کاربران یاد می‌دهد چگونه یک سیستم‌عامل لینوکس از صفر بسازند)

تفاوت انواع توزیع های لینوکس در چیست؟

توزیع‌های لینوکس از نظر نصب، پیکربندی، نگهداری، پشتیبانی و به‌روزرسانی‌ها تفاوت‌های جزئی با هم دارند. از طرفی، همان‌طور که در بخش قبل دیدیم، بعضی از آن‌ها برای کاربردهای خاص‌تری بهتر جواب می‌دهند. (البته معمولاً توزیع‌های جنرال شناخته‌شده‌تر و پرطرفدارترند)

در ضمن، توزیع‌های لینوکس کد را از پروژه‌های منبع‌باز کامپایل می‌کنند و آن را در یک سیستم عامل واحد که قابل نصب و راه‌اندازی است، ترکیب می‌کنند.

این توزیع‌ها برای رایانه‌های رومیزی، برای سرورهای بدون رابط گرافیکی، برای رایانه‌های فوق‌العاده، برای دستگاه‌های تلفن همراه و برای استفاده‌های خاص، مانند رایانه‌های شخصی سینمای خانگی و سیستم‌های تعبیه‌شده در دسترس هستند.

از آنجایی که توزیع‌های لینوکس منبع‌باز هستند، هر کسی می‌تواند توزیع خود را با مونتاژ آن از کد منبع خود یا با تغییر توزیع موجود ایجاد کند.

چگونه بهترین توزیع لینوکس را انتخاب کنیم؟

همین اول بگویم که «بهترین توزیع» وجود ندارد! انتخاب توزیع مناسب به نیازها و سطح دانش و میزان فنی بودنی‌تان بستگی دارد؛ ولی اگر بخواهیم یک راهنمایی کلی کنیم، اگر در کار با سیستم‌عامل لینوکس تازه‌کارید، توزیع‌های اوبونتو، فدورا و مینت به‌خاطر رابط کاربری خیلی ساده‌ای که دارند برایتان مناسب است.

اگر قرار است از توزیع‌های لینوکسی روی سرورها استفاده کنید، نسخه‌های دبیان، RHEL و  Ubuntu Server را پیشنهاد می‌کنیم.

اگر برای شما امنیت سیستم مهم‌ترین فاکتور در انتخاب سیستم‌عامل است، توزیع‌‌های Kali Linux و Parrot OS و Tails و اگر در کارتان حرفه‌ای هستید و به قابلیت‌های سفارشی بیشتری نیاز دارید، توزیع‌های Arch Linux و Gentoo را انتخاب کنید.

اگر هم از سیستم‌های قدیمی استفاده می‌کنید، Lubuntu، Xubuntu، Puppy Linux می‌توانند بهترین انتخاب برای شما باشند.

به پایان این مقاله رسیدیم و نکاتی که لازم بود درباره توزیع‌های لینوکس بدانید را با شما در میان گذاشتیم. اگر سوالی درباره لینوکس و توزیع‌های آن دارید می‌توانید در بخش نظرات بپرسید.

منابع: redhat