DevOps و SysOps و SecOps و SRE، همگی اعضای یک خانواده‌اند که مسئولیت‌های مختلفی دارند. به عبارت دیگر، این مفاهیم‌، رویکردهای مختلف برای مهندسی نرم‌افزارها و مدیریت زیرساخت‌ها هستند که هرکدام نقش خاصی در توسعه و عملیات نرم‌افزار دارند.

در این مقاله، علاوه‌بر معرفی هر ۴ رویکرد، تفاوت DevOps را با دیگر رویکردها به زبان خیلی ساده بررسی خواهیم کرد.

اگر دوست دارید فعالیت‌های مرتبط با ساخت و عرضۀ نرم‌افزارها را در درون سازمانتان سازماندهی کنید، در ادامۀ این مقاله همراه ما باشید.

انواع رویکردهای عملیاتی در تیم‌های مهندسی و زیرساخت را بشناسید!

بعد از سال‌ها آزمون و خطا، انسان‌ها توانسته‌اند رویکردهای عملیاتی گوناگونی را بسازند؛ رویکردهایی که برای تیم‌های مهندسی و کارهای زیرساختی بسیار کارآمد هستند و در این قسمت، با مطرح‌ترین‌های آن‌ها آشنا خواهید شد.

سرویس DevOps و FinOps لیموهاست

ویژه کسب‌وکارهای بزرگ

یک مهاجرت ابری آسان و بی‌دغدغه، تحت‌نظر تیم متخصصین دو‌آپس لیمو‌هاست داشته باشید و متناسب با مقیاس کسب‌وکارتان، جسورانه رشد کنید.

اطلاعات بیشتر

DevOps چیست؟

DevOps ترکیبی از دو کلمه‌ Development (توسعه) و Operations (عملیات) است. یعنی چه؟ یعنی تیم برنامه‌نویس (دولوپرها) و تیمی که آن برنامه را روی سرور راه‌اندازی و نگهداری می‌کنند (تیم عملیات)، مثل یک تیم واحد با هم کار می‌کنند نه جدا از هم.

می‌توانیم این‌طور بگوییم که DevOps یک فرهنگ و رویکرد در سازمان‌هاست که هدفش نزدیک کردن تیم توسعه (Dev) و تیم عملیات (Ops) برای افزایش بهره‌وری ارائه سریع‌تر و پایدارتر نرم‌افزارهاست.

حالا چرا این رویکرد به وجود آمد؟

قبل از دواپس، تیم توسعه و عملیات جدا از هم کار می‌کردند؛ یعنی برنامه‌نویس‌ها کدهای نرم‌افزار را می‌نوشتند و به تیم عملیات تحویل می‌دادند تا روی سرور اجرا کنند. طبیعتاً این فرایند بین‌تیمی گاهی خوب پیش نمی‌رفت و اختلافاتی بین دو تیم پیش می‌آمد؛ مثلاً اگر نرم‌افزار باگی داشت، تیم عملیات از چشم دولوپرها و کدنویسی آن ها می‌دانستند و تیم توسعه هم از چشم زیرساخت‌ها و تیم عملیات!

با روی کار آمدن رویکرد دواپس، این تعارضات حل شد؛ چون باعث شد هر دو تیم با همفکری هم و خودکارسازی برخی فرایندها و ابزارهای مشترک، سریع‌تر و بهینه‌تر بتوانند نرم‌افزار را منتشر کنند.

پس DevOps دقیقاً این نقش‌ها را ایفا می‌کند:

خودکارسازی کارهای تکراری (مثل تست و انتشار برنامه با CI/CD)
تسهیل همکاری بین تیم‌های توسعه و عملیات
بهبود سرعت انتشار نرم‌افزار و کاهش خطاها

مانیتورینگ دائمی و دریافت فیدبک جهت بهبود عملکرد

قبلاً در مقالۀ «دواپس چیست؟» همه چیز را درباره DevOps به زبان ساده ساده توضیح دادیم؛ اگر دنبال اطلاعات کامل‌تر هستید، آن بلاگ‌پست کارتان را راه می‌اندازد.

⭐ محتوای مرتبط: Azure DevOps چیست؟ (در این مقاله توضیح دادیم که azure devops چیست و چطور بین تیم‌های اجرایی و گروه‌ دولوپرها هماهنگی ایجاد می‌کند.)

SecOps چیست؟

SecOps ترکیب دو کلمه Security (امنیت) و Operations (عملیات) است. در این رویکرد، تیم امنیت و تیم عملیات همکاری می‌کنند تا نرم‌افزار و سیستم‌ها همیشه امن بمانند و تهدیدات سریع شناسایی و رفع شوند.

اقداماتی مثل مانیتورینگ دائمی، شناسایی تهدیدات و حملات سایبری، پاسخگویی به حوادث مختلف و تسهیل همکاری بین تیم‌های امنیتی و تیم‌های اجرایی IT، از اصلی‌ترین مولفه‌های SecOps است و این‌طوری امنیت شبکه‌ها، سیستم‌ها و داده‌ها را بالاتر می‌برد.

پس SecOps چه کارهایی می‌کند؟

تسهیل همکاری بین تیم‌های عملیات و امنیت
مانیتورینگ دائمی سرورها، اپلیکیشن‌ها و ترافیک شبکه جهت شناسایی انواع خطرات احتمالی
پاسخ سریع و درست به هرگونه بدافزار و حادثۀ احتمالی
خودکارسازی فرایندهای مختلف
گزارش‌گیری و بررسی لاگ‌ها برای پیدا کردن مشکلات مشکوک
به‌روزرسانی سیستم‌ها برای بستن حفره‌های امنیتی

نکتۀ قابل توجه: این رویکرد، سازوکارهای امنیتی را به کد تبدیل کرده و آن‌ها را به فرایند توسعۀ نرم‌افزار اضافه می‌کند تا در هیچ‌ کجای چرخۀ توسعه، مشکلی از بابت ایمنی وجود نداشته باشد.

⭐ محتوای مرتبط: ci/cd چیست؟(در این مقاله به زبان خیلی ساده، مزایا، کاربردها و هر آنچه که لازم است درباره این سازوکار بدانید را توضیح داده‌ایم.)

SysOps چیست؟

SysOps مخفف System Operations است! یعنی کسی که مسئول راه‌اندازی، مدیریت و نگهداری سیستم‌ها و سرورهای یک سازمان است.

اگر بخواهید یک نرم‌افزار یا سایت روی یک سرور اجرا شود و همیشه دقیق و بی‌دردسر کار کند، یک نفر یا تیم باید در پشت صحنه، همه‌ چیز را تنظیم، آپدیت، پشتیبان‌گیری و بررسی کند. مجموعه این وظایف معمولاً بر عهده ادمین SysOps است.

در واقع این رویکرد، برای مدیریت و نگهداری از زیرساخت‌های IT یک سازمان (چیزهایی مثل سرورها، شبکه‌ها و سیستم‌ها) به کار گرفته می‌شود و می‌توان با کمک آن، از درستی عملکرد و البته ایمنی بالای آن‌ها، اطمینان حاصل نمود.

اگر بخواهیم روی وظایف اصلی SysOps دقیق شویم، باید به موارد زیر اشاره کنیم:

راه‌اندازی و پیکربندی سرورها (مثلاً روی AWS یا دیتاسنترهای داخلی)
نصب نرم‌افزارها و ابزارهای موردنیاز
مانیتور کردن سیستم‌ها برای پیدا کردن مشکلات
پشتیبان‌گیری منظم از داده‌ها
بررسی مصرف منابع مثل CPU، RAM، دیسک و شبکه
حل کردن خطاهای فنی و پاسخ به هشدارهای سیستمی

نکته: در سازمان‌ها، معمولاً SysOps در کنار DevOps (یا دیگر رویکردهای مشابه) مورد استفاده قرار می‌گیرد و این‌طور نیست که وجود یکی، در تضاد با دیگری باشد!

⭐ محتوای مرتبط: کوبرنتیز چیست؟ به زبان ساده (کوبرنتیز به شما کمک می‌کند برنامه‌ها را به‌صورت خودکار اجرا، مقیاس‌بندی و به‌روزرسانی کنید. اگر مشتاقید که بیشتر درباره این ابزار و سازوکار آن بدانید، این مقاله را بخوانید)

SRE چیست؟

Site Reliability Engineering یا همان SRE، به معنی «مهندسی قابلیت اطمینان سایت» است. سخت شد؟

به زبان ساده، SRE نام سازوکاری است که قواعد مهندسی نرم‌افزار را در فعالیت‌های مرتبط با IT، به اجرا درمی‌آورد. این نقش را اولین بار گوگل ابداع کرد و هدفش این بود که سرویس‌های آنلاین مثل سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها همیشه در دسترس، سریع و بدون خطا کار کنند.

از سال ۲۰۰۳، رویکرد SRE با تأکید روی خودکارسازی امور گوناگون، مانیتورینگ همه‌جانبه و ایجاد همکاری بین تیم‌های برنامه‌نویسی (Development) و اجرایی (Operations)، به سازمان‌ها کمک می‌کند تا به‌شکلی راحت‌تر، سیستمی مطمئن، با بهترین عملکرد ممکن را بسازند.

ویژگی‌‌های کلیدی رویکرد SRE عبارتند از:

نظارت مداوم روی سرویس‌ها (با ابزارهای مانیتورینگ)
پیش‌بینی و جلوگیری از خطاها
تعریف شاخص‌هایی مثل SLA، SLO و SLI
نوشتن کد برای خودکارسازی عملیات‌های تکراری
همکاری با تیم توسعه برای طراحی سیستم‌های مقاوم

به‌خاطر شباهت‌های زیاد با DevOps، خیلی‌ها سر دو راهی DevOps یا SRE گیر می‌کنند؛ با اینکه هدف اصلی هر دو، بهبود همکاری بین تیم‌های برنامه‌نویسی و اجرایی است، قطعاً SRE رویکرد ساختارمندتری به حساب می‌آید.

اصلاً حالا که می‌دانید SRE چیست و با انواع رویکردها در مهندسی نرم‌افزارها و مدیریت زیرساخت‌ها آشنا شدید، بیایید این ۴ رویکرد را با هم مقایسه کنیم تا ببنیم چه چیزی، چه موقع به کار می‌آید.

⭐ محتوای مرتبط: داکر (Docker) چیست؟ (اگر دولوپر هستید و می‌خواهید برنامه‌هایتان با همه تنظیماتش، در یک پکیج آماده قرار بگیرد و بتواند روی هر سیستمی بدون دردسر اجرا شود، حتماً این مقاله را بخوانید!)

DevOps و SysOps و SecOps و SRE در ترازوی مقایسه!

بهترین کار این است که اول این ۴ سازوکار را در قالب یک جدول با یکدیگر مقایسه کنیم:

مورد مقایسه	DevOps	SecOps	SysOps	SRE
تمرکز اصلی	ادغام و هماهنگ‌سازی فعالیت‌های تیم‌های برنامه‌نویسی و اجرایی حوزۀ IT	اجرای دقیق اقدامات امنیتی در محیط‌های تحت سلطۀ دپارتمان IT	مدیریت سیستم‌ها و زیرساخت‌های مرتبط با IT	به‌کارگیری استانداردهای پایداری مهندسی سیستم‌ها در عملیات‌های مرتبط
هدف اصلی	بهبود شرایط همکاری و ایجاد هماهنگی بین تیم‌های دخیل در توسعۀ نرم‌افزارها	حصول اطمینان از سیستم‌ها با به‌کارگیری استانداردها و دستورالعمل‌های امنیتی	حصول اطمینان از پایداری، قابل اطمینان بودن و عملکرد درست سیستم‌ها و شبکه‌های IT	حصول اطمینان از پایداری و توسعه‌پذیری سیستم‌ها
فعالیت‌های اصلی	ادغام مداوم، تست، توسعه و عرضۀ نرم‌افزارها	شناسایی تهدیدات، انجام اقدام درست هنگام حوادث، مدیریت آسیب‌پذیری‌ها و تأمین امنیت	مانیتورینگ سیستم، عیب‌یابی، به‌روزرسانی، بکاپ‌ گرفتن و بررسی عملکرد	مدیریت حوادث احتمالی و خودکارسازی فرایندهای مختلف
امکانات مرتبط با تسهیل همکاری بین دپارتمان‌ها	فراهم آوردن امکان همکاری در سطحی بالا بین تیم‌های توسعه و اجرایی	ایجاد همکاری قابل قبول بین تیم‌های امنیتی و اجرایی	ایجاد امکان همکاری بین تیم‌های اجرایی IT و دیگر دپارتمان‌ها برای نگهداری از سیستم‌ها	ایجاد همکاری بین تیم‌های توسعه و اجرایی با تمرکز روی ارائۀ اطمینان‌پذیری حداکثری
امکانات اتوماسیون	تمرکز جدی روی خودکارسازی فرایندهای تکراری هم در فاز توسعه، هم در فاز پیاده‌سازی	خودکارسازی فرایندهای امنیتی و شناسایی تهدیدات	خودکارسازی محدود در مانیتورینگ و وظایف مرتبط با نگهداری از سیستم‌ها	تأکید زیاد روی خودکارسازی با هدف کاهش نیاز به دخالت انسانی و پایین آوردن درصد بروز خطا
پارامترهای عملکردی	تداوم اجرا و پیاده‌سازی و اطمینان‌پذیری نرم‌افزار	پارامترهای مرتبط با مسائل امنیتی، مثل میزان مقابله با خطرات و انطباق‌پذیری با شرایط گوناگون	آپتایم سیستم، استفاده از منابع و بهره‌وری عملکرد	اطمینان‌پذیری سیستم و چگونگی عملکرد
مانیتورینگ	مانیتورینگ مداوم با هدف ارائۀ بازخورد بر چگونگی عملکرد	مانیتورینگ وضعیت امنیتی به‌صورت لحظه‌ای و مدیریت حوادث پیش‌بینی‌نشده	مانیتورینگ دائمی برای تشخیص خطاهای سیستم و داون‌تایم‌های احتمالی	مانیتورینگ پیشگیرانه و مدیریت حوادث با هدف بهبود اطمینان‌پذیری سیستم
امنیت	استفاده از سازوکارهای امنیتی به‌صورت محدود (معمولاً از طریق DevOpsSec)	تمرکز بالا روی ایمن‌سازی حداکثری سیستم در مقابل حملات سایبری	تمرکز حداقلی روی تهدیدات مستقیم، از طریق اقدامات اولیه و پایه‌ای	ترکیب دغدغه‌های امنیتی با استانداردهای اطمینان‌پذیری به‌صورت محدود
ابزارها و تکنولوژی‌ها	Jenkins, Docker, Kubernetes, Ansible, Git	SIEM tools, firewalls, antivirus, threat intelligence platforms	Nagios, Zabbix, SolarWinds, Puppet, Chef	Prometheus, Kubernetes, Google Cloud, Grafana, Terraform

حالا بیایید چند نکتۀ کلیدی را از این جدول استخراج کنیم:

اول اینکه هرکدام از این سازوکارها، بخشی از چرخۀ عمر نرم‌افزار را پوشش می‌دهند و در مسیر شغلی DevOps، باید با همۀ آن‌ها آشنا شوید.

در بین این ۴ مورد، مشخصاً DevOps و SRE به‌روزتر هستند و می‌توانیم آن‌ها را رویکردهای مهندسی‌محورتر در نظر بگیریم؛ در آن طرف ماجرا، SecOps و SysOps به‌عنوان مکمل‌های حیاتی‌ای شناخته می‌شوند که برای امنیت و پایداری انواع سیستم‌ها ضروری هستند.

اگر می‌پرسید کدام‌یک از این‌ها گزینۀ بهتری به حساب می‌آید، جواب مشخصی وجود ندارد!

بسته به نیاز تیم و سازمان خود، ممکن است لازم باشد سراغ ترکیبی از این‌ها بروید و علاوه‌بر تسهیل فرایند ساخت و توسعۀ نرم‌افزارها، امنیت آن‌ها را در حد کمال، تأمین کنید.

حالا هم می‌دانید DevOps چیست، هم کاربرد SRE را یاد گرفتید، هم با کاربردهای SysOps و SecOps آشنا شدید؛ پس برویم برای جمع‌بندی.

این رویکردها به فعالیت‌هایتان جهت می‌دهند

در این مقاله، تفاوت DevOps را با ۳ رویکرد عملیاتی دیگر زیر ذره‌بین بردیم و توضیح دادیم که بهتر است سراغ ترکیبی از آن‌ها بروید و این‌طور نباشد که بخواهید کار را با استفاده از تنها DevOps (مثلاً) ببندید.

امیدواریم بعد از خواندن این بلاگ‌پست، پاسخ سؤالات خود در رابطه با این موضوع را گرفته باشید؛ اگر این‌طور نیست، برایمان کامنت بگذارید تا کمکتان کنیم ابهامات ذهنتان برطرف شوند.

نیکان حیدری

«نوشتن، قفل‌هایی را باز میکند که به ظاهر غیرقابل‌‌نفوذ هستند». این باور نیکان او را به سمت دنیای کلمات فرستاد و حالا چندسالی است که نوشته‌هایش قفل ذهن مخاطب‌های حوزه تکنولوژی را باز می‌کند.

نظر شما راجع به این محتوا چیست؟