فرق vpn با پروکسی چیست و کدام به درد شما می‌خورد؟

هم پروکسی، هم VPN، قفل سایت‌های فیلترشده و سایت‌هایی که کاربران ایرانی را تحریم کرده‌اند، باز می‌کنند؛ اما آیا آن‌ها یکی هستند؟ نه!

در این مقاله تفاوت فیلترشکن و پروکسی را بررسی می‌کنیم و می‌گوییم کدام‌یک از آن‌ها برای شما مناسب هستند.

اجازه دهید اول هرکدام را جداگانه تعریف کنیم و بعد ببینیم فرق پروکسی با فیلترشکن چیست.

پروکسی چیست؟

پروکسی درواقع یک سرور واسطه است که بین دستگاه شما و اینترنت قرار می‌گیرد. وقتی از پروکسی استفاده می‌کنید، درخواست‌های شما ابتدا به این سرور می‌روند و سپس با آدرس آی‌پی و موقعیت مکانی پروکسی به مقصد می‌رسند.

به همین دلیل پروکسی‌ها می‌توانند آدرس آی‌پی واقعی شما را مخفی کنند و برای دور زدن محدودیت‌های جغرافیایی هم کاربرد دارند.

البته باید بدانید که پروکسی معمولاً همه‌ ترافیک اینترنتی دستگاه را مدیریت نمی‌کند؛ مثلاً HTTP Proxy فقط درخواست‌های وب (HTTP/HTTPS) را پوشش می‌دهد، در حالی که SOCKS Proxy می‌تواند انواع بیشتری از ترافیک را عبور دهد. همین نکته باعث می‌شود سطح امنیت و رمزگذاری پروکسی‌ها به اندازه VPN نباشد.

انواع پروکسی عبارت‌اند از:

• HTTP Proxy
• SOCKS Proxy
• Transparent Proxy
• Anonymous Proxy
• Elite/High Anonymity Proxy
• Residential Proxy
• Datacenter Proxy
• Forward Proxy
• Reverse Proxy

حالا بیایید تعریف وی پی ان را هم مرور کنیم و بعد ببینیم فرق پروکسی با فیلترشکن چیست.

VPN چیست؟

VPN مخفف عبارت Virtual Private Network یا «شبکۀ خصوصی مجازی» است. همان‌طور که می‌دانید، VPNها علاوه بر دور زدن محدودیت‌هایی مثل فیلترینگ و تحریم‌ها، با تغییر آدرس آی‌پی دستگاه شما، امکان دسترسی به وب‌سایت‌ها و سرویس‌های فیلترشده مختلف را برای شما فراهم می‌کنند.

از نظر فنی، VPN یک ابزار کامل برای امنیت آنلاین است؛ چون تمام ترافیک بین دستگاه شما و اینترنت را رمزنگاری کرده و آن را از طریق یک سرور امن عبور می‌دهد. به همین خاطر، هکرها، ارائه‌دهندگان اینترنت (ISP) و حتی نهادهای نظارتی نمی‌توانند فعالیت‌های آنلاین شما را ببینند.

ولی در سطوح بالاتر، هدف اصلی VPN محافظت از حریم خصوصی و داده‌های حساس است، نه صرفاً دور زدن فیلترینگ.

VPN‌ها انواع مختلفی دارند که رایج‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• Remote Access VPN → اتصال مستقیم کاربر فردی به یک شبکه خصوصی از راه دور.
• Site-to-Site VPN → اتصال دو یا چند شبکه محلی (LAN) در سازمان‌ها و شرکت‌ها.
• Client-to-Server VPN → دسترسی مستقیم کاربر به سرور سازمان برای کارهای روزمره.
• SSL/TLS VPN → ایجاد ارتباط امن از طریق مرورگر وب برای اپلیکیشن‌های تحت وب.

تفاوت پروکسی و فیلترشکن چیست؟

با اینکه ظاهراً هر دو کاربرد یکسانی دارند، نمی‌توانیم تفاوت‌های بین آن‌ها را نادیده بگیریم. اول این جدول را داشته باشید و بعد بیایید هر مورد را با جزئیات زیر ذره‌بین ببریم.

و اما بررسی موشکافاۀ تفاوت vpn با proxy.

تفاوت وی پی ان با پروکسی از نظر امنیت

زمین بازی پروکسی‌ها لایۀ اپلیکیشن (Application Layer) است و به همین خاطر، در بیشتر مواقع فقط یک نرم‌افزار به‌خصوص را پوشش می‌دهند.

مثلاً وقتی پروکسی تلگرام را فعال می‌کنید، تأثیر آن محدود به همین پیام‌رسان خواهد بود! یا اگر یک پروکسی روی مرورگر خود داشته باشید، فقط همان مروگر به سرور واسطه وصل می‌شود و می‌تواند محدودیت‌ها را دور بزند.

در آن طرف ماجرا، VPNها در لایۀ سیستم‌عامل (Operating System Layer) فعالیت می‌کنند و تمام اتصال را تحت پوشش قرار می‌دهند.

این یعنی وقتی وی پی ان را روی دستگاه خود (چه موبایل، چه کامپیوتر) روشن می‌کنید، هر اپلیکیشن یا نرم‌افزاری که به اینترنت وصل باشد از سرور ایمن آن VPN استفاده می‌کند و آیپی واقعی شما مخفی می‌شود.

VPNهای معتبر از سیاست no-log policy پیروی می‌کنند؛ به زبان ساده، ارائه‌دهندگان سرویس‌های فیلترشکن، اطلاعات مربوط به فعالیت‌های کاربران در دنیای اینترنت را ثبت و ذخیره نمی‌کنند.

اما عموم پروکسی‌ها (مخصوصاً پروکسی‌های رایگان) چنین قانون و قاعده‌ای را به رسمیت نمی‌شناسند و نه‌تنها تمام فعالیت‌ها را لاگ می‌کنند، بلکه آن را با قیمت مناسب در اختیار هرکسی که دست‌به‌جیب باشد، قرار می‌دهند.

در ضمن یادتان باشد VPNها تمام اطلاعات ردوبدلی را رمزنگاری می‌کنند و نمی‌گذارند کسی در میانۀ راه به آن‌ها دستبرد بزند تا خدای‌ناکرده بخواهد از آن‌ها سواستفاده کند. امکانی که پروکسی‌ها فاقد آن هستند! به‌علاوه، فیلترشکن‌ها معمولاً پروتکل‌های امنیتی حرفه‌ای را به کار می‌گیرند تا بالاترین سطح امنیت را تأمین کنند.

به بیان ساده‌تر، VPNها به جای اتکای صرف به HTTPS (کاری که پروکسی‌ها می‌کنند) از سازوکارهایی مثل OpenVPN و WireGuard استفاده می‌کنند که می‌توانند لایه‌های امنیتی را افزایش دهند.

با این اوصاف می‌توانیم بگوییم تفاوت vpn و پروکسی در زمینۀ امنیت از زمین است تا آسمان؛ بدون شک VPNها خیلی ایمن‌تر هستند.

نکته: همۀ VPNها لزوماً امن نیستند؛ اتفاقاً برخی VPNهای رایگان و نامعتبر، مشکلات امنیتی بزرگی را برای کاربران درست می‌کنند و داده‌های آن‌ها را دو دستی به دیگران می‌دهند!

فرق پروکسی و وی پی ان از نظر سرعت

یکی از اصلی‌ترین نقاط قوت VPNها در مقولۀ امنیت به نقطه ضعف آن‌ها در زمینۀ سرعت تبدیل می‌شود؛ رمزنگاری داده‌ها را می‌گوییم که عامل کند شدن VPNها است.

در پروکسی‌ها خبری از رمزنگاری نیست؛ اگرچه امنیت در معرض خطر قرار می‌گیرد، اما در عوض سرعت کاهش پیدا نمی‌کند که خودش مزیت بزرگی به حساب می‌آید.

در کنار این موضوع، پوشش همه‌جانبۀ VPN هم پاشنۀ آشیل دیگری است که سرعت را قربانی می‌کند؛ طبیعتاً وقتی قرار باشد ترافیک کل سیستم پوشش‌ داده و به سرور ایمن فرستاده شود، سرعت پایین می‌آید؛ درحالی‌که پروکسی‌های محدود به یک نرم‌افزار یا اپلیکیشن، کار سبک‌تری دارند و به همین خاطر سرعتشان خیلی تحت‌الشعاع قرا نمی‌گیرد.

نکتۀ مهمی که نباید از آن غافل شوید، فاصلۀ سرور VPN یا پروکسی تا دستگاه شما است؛ فرقی نمی‌کند برای دور زدن محدودیت‌ها سراغ کدام‌یک رفته باشید، فاصلۀ زیاد با سرور می‌تواند روی سرعت تأثیر منفی بگذارد.

در مجموع، فرق vpn با proxy در زمینۀ سرعت خیلی زیاد نیست و می‌توانیم بگوییم کندتر بودن VPN به امنیت بیشترش می‌ارزد!

تفاوت فیلترشکن و پروکسی از نظر کاربرد

گفتیم VPN در کشورهای دیگر به‌عنوان ابزاری برای مخفی کردن هویت افراد در اینترنت و حفاظت از داده‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ منتهی کاربرد اصلی آن در کشور ما دور زدن فیلترینگ و تحریم‌هایی است که از جانب سایت‌های خارجی به ما ایرانی‌ها تحمیل شده‌اند.

پروکسی اما در تمام دنیا یک کاربر دارد: تغییر آدرس آیپی (به دلایل مختلف) و عبور از محدودیت‌های تعیین‌شده برای یک جغرافیای به‌خصوص.

معمولاً آن‌هایی که امنیت برایشان اهمیت زیادی دارد، سراغ VPN می‌روند که گفتیم در این زمینه عملکرد خیلی بهتری از پروکسی دارد.

در آن طرف، پروکسی برای کارهای سبک‌تر و ساده‌تر که حساسیت خاصی ندارند به کار گرفته می‌شود؛ مثلاً اگر می‌خواهید وارد یک سایت سادۀ فیلترشده بشوید و قرار نیست اطلاعات خاصی ردوبدل کنید، پروکسی می‌تواند با سرعت بیشتر و چالش‌های کمتر کارتان راه راه بیندازد.

تفاوت vpn و پروکسی از نظر قیمت

به‌طور کلی، VPNها خرج بیشتری روی دستتان می‌گذارند تا پروکسی‌ها؛ تازه ما راجع‌به فیلترشکن‌های معروفی که همۀ مردم دنیا از آن استفاده می‌کنند صحبت نمی‌کنیم و منظورمان همان سرویس‌هایی هستند که از آشناها و اطرافیانمان می‌گیریم.

شاید بپرسید این همه VPN رایگان که برای موبایل‌ها و کامپیوترها وجود دارند، برگ چغندرند؟ باید بگوییم اگر این VPNها معتبر باشند، نسخۀ رایگان آن‌ها محدودیت‌های خیلی زیاد و آزار‌دهنده دارند؛ اگر معتبر نباشند هم که واویلا! تمام داده‌ها و اطلاعات حساستان در خطر هستند.

پروکسی‌ها اما عموماً رایگان هستند و کمتر پیش می‌آید لازم باشد برای استفاده از آن‌ها هزینه‌ای بپردازید؛ تازه نسخه‌های پولی هم معمولاً خیلی ارزان‌تر از VPNهای پولی ارائه می‌شوند.

دلیل اینکه VPNها در مجموع سرویس گران‌تری به حساب می‌آیند، تکنولوژی پیشرفته‌‌تر آن‌ها است؛ ارائه‌دهندگان این سرویس‌ها، شرکت‌های تجاری با اهداف مالی هستند و برای اینکه بتوانند سود بیشتری به جیب بزنند، باید کیفیت خدماتشان را بالاتر ببرند؛ نتیجۀ این تلاش برای افزایش کیفیت خدمات می‌شود همان پولی که باید برای تهیۀ VPN بپردازید.

حالا که می‌دانید فرق پروکسی با فیلترشکن چیست، در بخش بعدی همراه ما بمانید تا ببینیم کدام‌یک برای شما مناسب‌تر است.

از VPN استفاده کنیم یا پروکسی؟

فهمیدیم فیلترشکن‌ها و پروکسی‌ها، هر دو برای دور زدن فیلترینگ و تحریم‌ها کاربرد دارند؛ همچنین تفاوت وی پی ان با پروکسی را هم یاد گرفتیم؛ حالا وقت پاسخ به این سؤال طلایی است که با تمام این اوصاف، کدام‌یک به کار ما می‌آید؟

فیلترشکن‌ها خیلی رایج‌تر از پروکسی‌ها هستند؛ دلیل این موضوع هم امنیت خیلی بیشتری است که به‌لطف آن‌ها حاصل می‌شود.

تحت پوشش قرار دادن تمام اتصال و فعالیت در لایۀ سیستم‌عامل، استفاده از پروتکل‌های حرفه‌ای برای محافظت از داده‌ها، امکان اتصال به سرورهای مختلف در جای‌جای کرۀ زمین (در صورت تهیۀ سرویس از برند معتبر) و…، عواملی هستند که VPNها را به گزینۀ بهتری تبدیل می‌کنند.

پس اگر اولویتتان امنیت است و می‌خواهید به محتواهای ممنوعه (چه از نظر فیلترینگ، چه از نظر تحریم‌ها) دسترسی پیدا کنید، باید سراغ فیلترشکن بروید.

پروکسی‌ها برای دور زدن محدودیت‌های ساده‌تر کاربرد دارند؛ مثلاً وقتی می‌خواهید وب‌گردی کنید و فاش شدن هویتتان مشکلی ایجاد نمی‌کند.

آیا لازم است از هر دو استفاده کنیم؟

از نظر فنی مانعی وجود ندارد؛ اما منطقی بودن یا نبودن این کار، بسته به نیازها و شرایط خاص شما تعیین می‌شود؛ نحوۀ استفادۀ هم‌زمان هم تعیین‌کننده است.

مثلاً اگر اول پروکسی و بعد VPN را وصل کنید، تمام ترافیک شما بعد از عبور از سرور پروکسی، توسط VPN رمزنگاری خواهد شد؛ ولی اگر برعکس باشد، سرور پروکسی IP فیلترشکن را می‌بیند؛ نه آیپی واقعی دستگاه شما را.

این رویکرد به‌شکل مطمئن‌تری هویتتان را مخفی می‌کند؛ چون آیپی دو بار، توسط دو سیستم متفاوت عوض خواهد شد.

منتهی ترکیب این دو سرویس می‌تواند سرعت را به‌شدت پایین بیاورد و راه‌اندازی و تنظیمات را پیچیده‌تر مکند؛ نکته اینجا است که ترکیب فیلترشکن و پروکسی چیز خیلی زیادی به امنیت اضافه نمی‌کند! نهایتاً همان قابلیت‌های VPN و نه چیزی بیشتر از آن.

پس استفادۀ هم‌زمان از پروکسی و فیلترشکن خیلی فایده‌ای ندارد، مگر در شرایط خاص که داخل یک شبکۀ بسته و محدود هستید و یکی از آن‌ها به‌تنهایی پاسخگوی نیازهایتان نیست.

تفاوت فیلترشکن و پروکسی: نه خیلی کم، نه خیلی زیاد!

در این مقاله راجع‌به فرق پروکسی و وی پی ان صحبت کردیم؛ با اینکه در ایران هر دو با هدف دور زدن تحریم‌ها و فیلترینگ مورد استفاده قرار می‌گیرند، تفاوت‌هایی بین آن‌ها وجود دارند که نباید آن‌ها را نادیده بگیریم.

در کل، فیلترشکن گزینۀ ایمن‌تر و مطمئن‌تری است که شاید خرج بیشتری روی دستتان بگذارد، اما در عوض خیالتان را از بابت امنیت داده‌ها و هویتتان راحت می‌کند؛ به‌شرطی که VPN را از ارائه‌دهنده‌ای مطمئن بخرید.

امیدواریم این مقاله برایتان مفید بوده باشد؛ اگر همچنان سؤالی در این رابطه دارید، در قسمت نظرات آن را از ما بپرسید.