آی پی داینامیک (پویا) چیست و در چه مواقعی به کار می‌آید؟

قطعاً کلمۀ IP به گوشتان خورده است! شاید این را ندانید، ولی همین IPها ستون‌هایی هستند که دنیای اینترنت (و کلاً همۀ شبکه‌ها) روی آن‌ها استوار است.

خود مقولۀ آی پی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود و در این مقاله می‌خواهیم ببینیم آی پی داینامیک چیست. انواعی که وجودشان در شرایط زیادی کاربرد دارد و به همین خاطر، مزایای زیادی را هم به ارمغان می‌آورند.

در اولین بخش مقاله، خیلی کوتاه معنای خود آی پی را بررسی می‌کنیم تا همۀ خوانندگان، پیش‌زمینۀ لازم را برای کندوکاو موضوع اصلی به دست بیاورند.

آی پی چیست؟

اعداد، زبانی هستند که کامپیوترها می‌فهمند. IP یا Internet Protocol، یکی از پایه‌ای‌ترین پروتکل‌هایی است که می‌توانیم بگوییم وجود اینترنت را ممکن کرد و امکان ارتباط بین کامپیوترهای مختلف را فراهم آورد.

آدرس آیپی، آدرس هرچیزی است که به‌نحوی مرتبط با دنیای اینترنت شناخته می‌شود؛ از کامپیوترها و موبایل‌هایی که به این شبکۀ جهانی متصل می‌شوند گرفته تا هر سایت و اپلیکیشنی. وقتی نام دامنۀ سایتی را داخل مرورگر دستگاه خود می‌نویسید، سیستم شما با استفاده از آدرس آی پی سایت را پیدا می‌کند و آن را روی نمایشگر شما به تصویر می‌کشد.

این تعریف مختصر را گوشۀ ذهن داشته باشید و احیاناً اگر می‌خواهید اطلاعات کامل‌تری به دست بیاورید، مقالۀ “آی پی چیست؟ کاربرد انواع IP به زبان ساده” را بخوانید.

حالا بیایید برویم سراغ موضوع اصلی مقاله و ببینیم آی پی داینامیک چیست.

آی پی داینامیک چیست؟

آی پی داینامیک، نوعی آدرس آی پی است که هرازچندگاه یک بار عوض می‌شود و این فرق اصلی‌اش با آدرس‌های آی پی استاتیک (ثابت) به حساب می‌آید.

بیشتر شبکه‌های خانگی و شخصی با این نوع آدرس‌ها کار می‌کنند؛ چون هزینۀ تأمین آدرس آی پی ثابت برای ISP بیشتر است و با انجام چنین کاری، ارائه‌دهندگان سرویس‌های اینترنتی می‌توانند صرفه‌جویی قابل توجهی در مخارج داشته باشند.

یک استخر وسیع را در نظر بگیرید که پر است از آدرس‌های آی پی مختلف! هر بار که به اینترنت وصل می‌شوید، ISP قلابش را به استخر می‌اندازد و بعد از بیرون کشیدن یک آدرس، آن را به دستگاه شما اختصاص می‌دهد. بعد از چند بار استفاده، شاید هم بعد از چند هفته یا چند ماه، آدرسی که از آن استفاده می‌کنید، دوباره به استخر برمی‌گردد؛ چراکه قرار است دستگاه دیگری از آن استفاده کند.

اینکه گفتیم ارائه‌دهنده قلاب به استخر می‌اندازد و این حرف‌ها، به معنای انتخاب دستی آدرس‌ها نیست و اتفاقاً، تمام فرایند به‌شکلی کاملاً خودکار و اتوماتیک انجام می‌گیرد.

وقتی با عینک فنی به ماجرا نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که مسئول این کار سروری است با نام DHCP؛ سروری که با اختصاص آدرس‌های پویا و متغیر به هر دستگاه، دسترسی به آن‌ها از راه دور را برای هکرها و هرکسی که نیت بد دارد، سخت می‌کند؛ چون همان‌طور که گفتیم، این آدرس‌ها به‌صورت مداوم در حال تغییر هستند و قرار نیست برای مدت‌ زیادی به یک دستگاه اختصاص داشته باشند. حتی ممکن است در حین استفاده، آدرس آیپی دستگاه تغییر کند!

علاوه‌بر دستگاه‌ها و شبکه‌های خانگی، وایفای‌های عمومی و دستگاه‌های قابل حمل (مثلاً موبایل‌های هوشمند) هم جزو مشتریان پروپاقرص آدرس‌های آی پی داینامیک محسوب می‌شوند. تا اینجا فهمیدیم آدرس IP داینامیک چیست، حالا بییایید در بخشی مجزا راجع‌به کاربردهای آی پی پویا صحبت کنیم.

کاربرد آی پی داینامیک چیست؟

آی پی پویا ۴ کاربرد اصلی دارند:

• روترها و مودم‌هایی که در خانه‌ها و فضاهای شرکتی استفاده می‌شوند
• اغلب دستگاه‌های خانگی
• شبکه‌های وایفای عمومی
• سرورها و خدماتی که قرار است برای مدت‌زمانی کوتاه برقرار بمانند

حالا اگر موافق باشید، برویم سراغ نقاط ضعف و قوت این نوع آدرس‌های آی پی.

مزایا و معایب استفاده از IP داینامیک

مسلماً فهمیده‌اید که این نوع آدرس‌های آی پی مزایای خیلی زیادی دارند؛ اما نباید فکر کنید هیچ مشکلی در کار نیست و با گلی بی‌نقص طرفیم! اجازه دهید در دو بخش مجزا راجع‌به مزایا و معایب این آی پی‌های پویا صحبت کنیم.

مزایای آی پی داینامیک

اولین و اصلی‌ترین مزیت را که بالاتر بررسی کردیم؛ یعنی ایجاد سدی محکم در برابر هکرها برای جلوگیری از تلاش به نفوذ آن‌ها. با در نظر گرفتن این موضوع که با هر بار اتصال یک دستگاه، آی پی جدیدی به آن اختصاص داده می‌شود، خطرات سایبری به میزان چشمگیری کمتر می‌شوند و دست ناخلفان در پوست گردو می‌ماند!

علاوه‌بر این مزیت، نقاط قوت دیگری هم هستند که به‌لطف این آدرس‌های پویا رقم می‌خورند. مثلاً اینکه با توجه به کلیت خودکار فرایند، ادمین‌های شبکه قرار نیست بشینند و به‌صورت دستی، برای هر دستگاه آدرس آی پی جدیدی در نظر بگیرند. در نتیجه، می‌توان گفت مدیریت شبکه راحت‌تر انجام خواهد گرفت و ادمین‌ها می‌توانند وقت خود را خرج کارهای مهم‌تر کنند.

آدرس‌های IP محدود هستند و تعداد دستگاه‌های متصل به اینترنت هم روزبه‌روز زیاد می‌شوند؛ به همین خاطر بود که نسل ششم آی پی‌ها یا همان IPv6 معرفی شد؛ اما خب از آنجایی که کار از محکم‌کاری عیب نمی‌کند، صاحب‌نظران فهمیدند رویکردی پیشگیرانه را اتخاذ کنند و در اینجا هم آدرس‌های داینامیک خیلی به کار می‌آیند.

اگر قرار باشد برای هر دستگاهی یک آی پی استاتیک در نظر گرفته شود، هم هزینه‌ها خیلی بیشتر می‌شوند و هم اینکه زودتر از چیزی که فکرش را بکنید، باز هم با معضل کمبود آی پی مواجه خواهیم شد؛ بنابراین، آدرس‌های داینامیک به‌نوعی مقرون‌به‌صرفه هم محسوب می‌شوند. در کل انواع پویا در مقایسه با انواع ثابت، گزینه‌های خیلی اقتصادی‌تری به حساب می‌آیند.

در رابطه با شبکه‌های بزرگ، بهبود مقیاس‌پذیری هم یکی دیگر از مزیت‌ها است. امکان برقراری اتصال برای ده‌ها، صدها و حتی هزاران دستگاه به‌صورت هم‌زمان وجود دارد و از آنجایی که بعد از قطع اتصال هرکدام از دستگاه‌ها، آی پی موقتی آن هم به استخر برمی‌گردد، قرار نیست مشکل کمبود آدرس به وجود بیاید.

نکتۀ مهم دیگر اینکه این نوع آی پی‌ها امکان جابه‌جایی راحت بین شبکه‌های مختلف را فراهم می‌کنند. وقتی شما به وایفای محل کارتان متصل هستید، از یک آی پی داینامیک استفاده می‌کنید و وایفای خانه هم یک آی پی داینامیک دیگر به دستگاهتان اختصاص می‌دهد. اگر این سازوکار وجود نداشت، با هر بار جابه‌جایی شبکه باید به‌صورت دستی وارد عمل می‌شدید و آدرس آی پی استاتیک را عوض می‌کردید؛ کاری که فنی است و هرکسی از پس انجام آن برنمی‌آید.

ضمناً، داینامیک‌ها نیازی به نگهداری ندارند و برای مصارف عمومی و خانگی عالی هستند؛ چون همان‌طور که گفتیم، رسیدگی به چنین مسائلی نیازمند دانش فنی است و طبیعتاً همۀ مردم هم دانش فنی لازم را ندارند!

پس به‌طور کلی، آدرس‌های آی پی داینامیک یا پویا، راهکاری مطمئن و کاربردی را برای مدیریت آدرس‌های آی پی در شبکه‌های مختلف و شرایط گوناگون ارائه می‌کنند؛ منتهی همان‌طور که گفتیم، ایراداتی هم وجود دارند.

معایب آی پی داینامیک

مسئلۀ اول و مهم اینکه آدرس‌های آی پی داینامیک خیلی به کار گیمرها و استفاده برای VPNها نمی‌آیند؛ چون احتمال قطعی اتصال وجود دارد و قطعی اتصال در بازی می‌تواند فاجعه‌آفرین باشد. کلاً در نظر داشته باشید که در هر زمانی ممکن است سرویس برای مدت‌زمانی (هرچند خیلی کوتاه) قطع شود و IP تغییر کند!

داون‌تایم‌های طولانی هم سرانجامشان قطعی شبکه است. برای مثال می‌توان به پایین آمدن سرور DHCP اشاره کرد.

همچنین، سرویس‌هایی که وابسته به موقعیت مکانی هستند، در صورت استفاده از آی پی داینامیک، کار سختی در تشخیص موقعیت دقیق دستگاه گیرنده خواهند داشت که خودش ایراد بزرگ و مهمی است.

بالاتر گفتیم که استفاده از آدرس‌های آی پی داینامیک، تأثیر بالایی در افزایش امنیت دارد و می‌تواند به‌صورت جدی با هکرها مقابله کند؛ واقعاً هم همین‌طور است! منتهی یک نکتۀ مهم وجود دارد و آن هم اینکه از جهتی دیگر، این نوع آدرس‌ها می‌توانند چالش‌های متفاوت و جدیدی برای امنیت ایجاد کنند!

مثلاً، اگر دستگاهی که از چنین آی پی‌ای استفاده می‌کند، به هر دلیلی تصمیم حملات سایبری شود، ریشه‌یابی مشکل و ایزوله کردن آن دستگاه چندبرابر سخت‌تر خواهد بود.

در نهایت، حداقلی بودن کنترل را داریم. فهمیدیم که آی پی داینامیک از سازوکاری کاملاً خودکار پیروی می‌کند و به همین خاطر، ادمین شبکه کنترل چندانی بر جوانب مختلف ندارد و نمی‌تواند تعیین کند کدام آی پی به کدام دستگاه اختصاص داده شود.

بنابراین، با اینکه آی پی‌های داینامیک کلی مزیت دارند، نمی‌توان برخی از ایرادات در رابطه با آن‌ها را هم نادیده گرفت؛ ایراداتی که باید با دقت آن‌ها را بررسی کنید و سپس، بهترین تصمیم را با توجه به شرایط خاصی که در آن قرار دارید، بگیرید.

حالا هم می‌دانید مزایای آی پی پویا چیست و هم از معایب آن مطلع هستید. حالا اگر موافق باشید، قبل از به پایان بردن مقاله، دربارۀ تفاوت دو نوع اصلی آدرس‌های آی پی هم صحبت کنیم.

آی پی ثابت (استاتیک) و آی پی پویا (داینامیک) چه فرقی دارند؟

در نقطۀ مقابل آدرس‌ IP داینامیک، آی پی ثابت یا استاتیک را داریم. انواعی از آدرس‌های آی پی که به‌صورت دستی به هر دستگاه اختصاص داده می‌شوند و در طول زمان، بدون تغییر باقی می‌مانند.

به بیان بهتر، فرقی نمی‌کند آن دستگاه به شبکه متصل باشد یا نه، درهرصورت آدرس آی پی آن ثابت خواهد بود و این اصلی‌ترین ویژگی آدرس‌های آی پی استاتیک است.

گفتیم که آدرس‌های پویا بیشتر برای شبکه‌های خانگی، دستگاه‌های پرتابل مثل تلفن‌های همراه هوشمند و وایفای‌های عمومی کاربرد دارند؛ درحالی‌که آی پی‌های ثابت بیشتر به کار سرورها می‌آیند؛ همچنین، انواع دستگاه‌هایی که با اتصال ریموت (از راه دور) کار می‌کنند هم باید از آدرس‌های استاتیک استفاده کنند تا مشکلی در ارائۀ بهترین عملکرد ممکن نداشته باشند.

بیایید در قالب یک جدول جمع‌وجور، این دو نوع آدرس آی پی را مقایسه کنیم:

در کل، آی پی‌های ثابت پیش‌بینی‌پذیرتر هستند و کنترل بیشتر برای ادمین را ممکن می‌کنند؛ در نقطۀ مقابل، داینامیک‌ها انعطاف‌پذیری و مدیریت آسان‌تر را ارائه می‌کنند؛ اما اینکه کدام‌یک بیشتر به کار شما می‌آید، به شرایط خاص خودتان بستگی دارد.

آی پی داینامیک: راهکاری که گره از مشکلات زیادی باز کرده و می‌کند!

اگر چیزی به اسم آی پی پویا (داینامیک) وجود نداشت، مشکلات زیادی در اتصال به انواع شبکه‌ها به وجود می‌آمد؛ مثلاً اینکه اتصال به اینترنت با گوشی‌های موبایل کار خیلی سخت‌تر و پیچیده‌تری بود!

در این مقاله، بعد از بررسی چیستی IP و جواب به سؤال آی پی داینامیک چیست، راجع‌به کاربردها، مزایا و معایب این نوع از انواع آدرس‌های آی پی صحبت کردیم. در بخش انتهایی هم مقایسه‌ای داشتیم بین دو نوع اصلی آی پی، یعنی استاتیک‌ها و داینامیک‌ها.

امیدواریم این مقالۀ کوتاه برایتان مفید بوده باشد و توانسته باشیم اطلاعات به‌دردبخوری در اختیارتان قرار دهیم. اگر سؤالی در رابطه با این موضوع دارید، مشتاقانه منتظریم تا برایمان کامنت بگذارید.

منابع: Geeks for Geeks